پرسشنامه خلق و خوی بزرگسالی (ATQ)
مقدمه
در بررسیهای روانشناسی رشد و روانشناسی شخصیت، سازهای کلیدی به نام خلق و خو در دهههای اخیر به ادبیات پژوهش راه یافته است. از دیدگاه سازهای و روانسنجی، خلق و خو یکی از زیرمجموعههای شخصیت محسوب میشود. شخصیت سازهای فراتر از خلق و خو و شامل شناختها، باورها و ارزشهای فردی است.
دیدگاه امروزی نسبت به خلق و خو شامل فرآیندهایی سرشتی همچون توجه هوشمند است، اما فقط به شناختها منحصر نمیشود.
فرآیندهای شناختی خاصی ممکن است تحت تاثیر خلق و خو قرار گیرند، اما ابعاد شخصیتی خلق و خویی و غیرخلق و خویی از هم قابل تفکیکند. به طور عمده ابعاد خلق و خو در بزرگسالی شامل سازههای انگیزشی-هیجانی و توجهی هستند. پژوهشهای متعدد بویژه در حوزه نظریه ۵ عاملی شخصیت، ارتباط پررنگ بین خلق و خو و شخصیت را نشان دادهاند.
در عین حال، خلق و خو رابطه مستقیم و ویژهای نیز با خلاقیت در افراد گروههای سنی مختلف دارد که رابطه متعامل و نظیر آن در رابطه بین شخصیت و خلاقیت نیز مشاهده میشود.
در همین راستا، پروفسور مری روتبارت و پروفسور دیوید ایوانز به طراحی پرسشنامه خلق و خوی بزرگسالی (ATQ) پرداختند تا بتوانند پیوندی عملی بین نظریه حساسیت به تقویت گری، نظریه شخصیت گلونینگر و نظریه پنجعاملی کاستا و مککری ایجاد نمایند.
قالب پرسشنامه خلق و خوی بزرگسالی(ATQ)
پرسشنامه خلق و خوی بزرگسالی(ATQ) به دو صورت فرم بلند (۱۷۷) و فرم کوتاه (۷۷ گویه) موجود است. گویهها به صورت جملات خبری هستند که پاسخگو در مقیاس لیکرت ۷ بخشی از ۱ (کاملاً نادرست) تا ۷ (کاملاً درست) نظر خود را در مورد آنها بیان میدارد. ساختار عاملی و سازهای هر دو فرم همسان است، اما فرم بلند خردهمقیاسها را به شکل خوشههای یکدست گویهای تبدیل کرده است.
این پرسشنامه ابزاری صرفاً پژوهشی است و هنوز در مورد قابلیت تشخیصی آن پشتوانه علمی وجود ندارد. در عین حال، پرسشنامه خلق و خوی بزرگسالی (ATQ) از نظرگاه تجربی و آماری قابلیت همپوشانی بالایی با مقیاس HSPS آرون و آرون دارد.
خصوصیات هنجاری پرسشنامه خلق و خوق بزرگسالی(ATQ):
طبق محاسبات آماری صورت گرفته این پرسشنامه بطور کلی دارای ضریب پایایی آلفی کرونباخ ۰٫۸۰ برای تمامی گویهها است. ضریب آلفای کرونباخ برای خلق منفی ۰٫۸۱، برونگرایی/عواطف مثبت ۰٫۷۵، کنترل هوشمندانه ۰٫۷۸، و جهتدهی به حساسیت ۰٫۸۵ است.
عاملها و خردهمقیاسهای پرسشنامه خلق و خوی بزرگسالی (ATQ):
پرسشنامه خلق و خوی بزرگسالی (ATQ) در ابتدا شامل ۶ عامل پیوندجویی، عاطفه منفی پرخاشگرانه، برونگرایی/عواطف مثبت، عاطفه منفی غیرپرخاشگرانه، کنترل هوشمند، و جهتدهی به حساسیت و ۱۸ خردهمقیاس بود. سپس، دو عامل عاطفه منفی پرخاشگرانه و عاطفه منفی غیرپرخاشگرانه با یکدیگر ترکیب شده و تشکیل یک عامل به نام عاطفه منفی را دادند. همچنین، تحلیل عاملی منجر به حذف عامل پیوندجویی و ادغام گویهها و خردهمقیاسهای آن در سایر عوامل و خردهمقیاسها شد. فرم فعلی آزمون شامل ۴ عامل و ۱۳ خردهمقیاس است.
برای محاسبه بار عاملی ATQ از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی استفاده شد. نمرات حاصل از عاملهای ATQ همبستگی بالا و مطلوبی با عاملهای پنجگانه شخصیت در نظریه FFM، نمره GSI پرسشنامه SCL-90-R، پرسشنامه مشکلات بینفردی IPP، پرسشنامه خلق و خو و منش کلونینگر (TCI)، پرسشنامه ۶۰ML7 و پرسشنامه GBB-24 دارند.
با توجه به طولانی بودن فرم بلند و عدم وجود تفاوت در نتایج و ساختار آزمونهای دو فرم، بطور ترجیحی از فرم کوتاه ۷۷ گویهای استفاده میشود:
عاطفه منفی (۲۶ گویه): ترس، غمگینی، ناراحتی، ناکامی
برونگرایی/ عواطف مثبت (۱۷ گویه): مردمآمیزی، عاطفه مثبت، لذت بالا
کنترل هوشمند (۱۹ گویه): کنترل توجه، کنترل بازدارنده، کنترل فعالسازی
جهتدهی به حساسیت (۱۵ گویه): حساسیت ادراکی خنثی، حساسیت ادراکی عاطفی، حساسیت متداعی
دیدگاهتان را بنویسید