پرسشنامه RIBS: رفتار ایده پردازانه بعنوان پایه خلاقیت

خلاقیت در دو سطح ذهنی و عینی می‌توان تعریف نمود. با وجودی که ممکن است تخیلات افراد بسیار ناب و نوین باشند، مادام که نتوان آنها را به محصولی قابل مشاهده و ملموس بدل نمود، خلاقیت محسوب نمی‌شوند. در سطح عینی، خلاقیت را اغلب بعنوان رفتاری تولیدی تعریف می‌کنند که امری ملموس، کمّی و قابل سنجش است.

یکی از شیوه‌های خلاقانه در سنجش خلاقیت این است که ایده‌ها و افکار افراد را بعنوان محصولات تفکر خلاق در نظر بگیریم. در این صورت، چون محصول تفکر خلاقانه ایده فرد است، بنابراین می‌تواند امری ملموس، سنجش‌پذیر، و قابل قضاوت باشد.

پرسشنامه رفتار ایده‌پردازانه رانکو (RIBS) برای سنجش افکار خلاقانه افراد طراحی شده است. این پرسشنامه شامل ۲۳ گویه است که افراد بصورت لیکرت ۵ بخشی از ۱ (هرگز) تا ۵ (همیشه) میزان موافقت خود با گویه‌ها را مشخص می‌نمایند. نمره فرد بین ۲۳ تا ۱۱۵ است که هرچه نمره فرد بالاتر باشد، نشانگر تفکر خلاقانه‌تر، ایده‌پردازی خلاقانه بیشتر، و در نهایت خلاقیت و نوآوری بیشتر وی خواهد بود.

ساختار عاملی و اعتباری

در مرحله اول ساخت پرسشنامه، از بین ۱۰۰ گویه، تحلیل عاملی اکتشافی نشانگر اهمیت ۲۴ گویه بود. در مرحله دوم تحلیل عاملی، گویه ۲۴ حذف شد تا بار عاملی به حداکثر سطح بهینه برسد و در نهایت ۲۳ گویه بهترین سطح عاملی تحلیل اکتشافی را نشان داد. تحلیل عاملی اکتشافی پرسشنامه RIBS بر پایه آزمون سنگریزه یک فاز تک عاملی بسیار نیرومند و تحلیل عاملی موازی یک عامل اولیه نیرومند و یک عامل محتمل دوم را نشان می‌دهد.

در فاز ۲ عاملی، گویه‌های ۱۱، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷ و ۱۸ مربوط به عامل دوم و باقی گویه‌ها مربوط به عامل اول هستند. این ساختار در تحلیل عاملی تاییدی نیز مورد قبول قرار گرفت. هنوز از نظر تئوریک تمایز بین دو عامل موجود در پرسشنامه RIBS مشخص نشده است و این تمایز در حال حاضر تنها در سطح آماری است. به همین دلیل مولفان نامی برای این دو عامل انتخاب نکرده‌اند.

شاخص‌های هنجاری و پایایی

این پرسشنامه در مرحله اول بر ۹۷ نفر و در مرحله دوم بر ۲۲۴ نفر اجرا شد که ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه RIBS در محدوده ۰٫۹۲ بدست آمد. پژوهش‌های متعدد خلاقیت نیرومندی و پایای بالای پرسشنامه RIBS برای سنجش خلاقیت در بعد تفکر خلاقانه را نشان می‌دهند.

لینک منبع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر ??(further reading)??