خود بیانگری Self Expression مفهومی وسیع در روانشناسی است. اصطلاحات و مفاهیم متعدّدی وجود دارند که با رفتار خود بیانگری Self Expression معادلند و یا دست کم تا حدود زیادی با آن هم پوشانی دارند. روانشناسی یکی از حیطه های علمی است که امروزه تقریباً تمامی اصطلاحات آن در زندگی روزمره به کار می رود.
در بررسی خود بیانگری Self Expression، مفاهیم متعددی در روانشناسی وجود دارند که گاهی اوقات می توان آن ها را به جای مفاهیم جرات ورزی و خود بیانگری Self Expression به کار برد. به عنوان نمونه، مفاهیم زیر را می توان تا حد زیادی ناظر و متناظر بر رفتارهای خود بیانگری Self Expression دانست:
- مهارت های اجتماعی Social Skills
- ترس ها/ هراس ها Fears/ Phobias
- هراس هاس اجتماعی Social Phobias
- بی کفایتی اجتماعی Social Incompetence
- کمرویی Shyness
- خودبسندگی Self-Competence
- تسلط Mastery
- عزت نفس Self-Esteem
- اعتماد به نفس Self-Confidence
- رفتار مستقل Autonomous/ Independent Behavior
- انتظار کارآمدی Efficacy Expectation
- خودکارآمدی Self-Efficacy
برخی از این مفاهیم با رفتارهای خود بیانگری Self Expression و جرات ورزانه معادل هستند؛ مانند اعتماد به نفس و خود کارآمدی. برخی دیگر با رفتارهای غیر جرات ورزانه همچون هراس اجتماعی و کم رویی جنبه های مشترک دارند.
در ادامه به بررسی مهمترین سازه های روانشناختی مرتبط با خود بیانگری Self Expression می پردازیم. برای مطالعه پیش زمینه ها و مطالب قبلی می توانید از لینک های زیر استفاده نمایید:
- خود بیان گری Self-Expression یا ابراز وجود: بخش 1، تعریف
- خودبیان گری Self-Expression یا ابراز وجود: بخش 2، عوامل موثر
- خودبیانگری Self-Expression:بخش 3، انفعال/پرخاشگری
- رفتار خود بیانگری Self Expression: بخش 4، شخصیت ها
عرصه های خود بیانگری Self Expression
مهارت اجتماعی
مهارت های اجتماعی Social Skills به عنوان رفتارهای آموخته شده ای هستند که از نظر اجتماعی قابل قبول و پذیرش هستند و شخص را قادر می سازند تا به طرز موفقیّت آمیزی با دیگران ارتباط برقرار کند. از نظر روانشناسی اجتماعی، مهارت های اجتماعی به عنوان ساختار هدفمندی از تفکر و رفتار برای رسیدن به هدف های بین فردی شناخته می شوند.
خود بیانگری Self Expression و جرات ورزی یکی از مؤلفه های مهم روابط بین فردی interpersonal relationships و مهارت های اجتماعی است. جامعه ای که افراد آن از مهارت های اجتماعی مطلوب برخوردارند و با داشتن مهارت ابراز وجود می توانند احساسات واقعی خود را صادقانه و مستقیم ابراز کنند و با توجه نمودن به حقوق دیگران به دنبال احقاق حق خود باشند، در مقابل انواع مشکلات و مسائل زندگی، فشارهای روانی، تهدیدها و حوادث ناگوار مقاوم تر و پایدارتر خواهد بود.
خود پنداره
در ادامه بررسی خود بیانگری Self Expression، خودپنداره Self-Concept عموماً به عنوان آگاهی فرد از ویژگی ها، صفات و محدودیت های شخصی تلقی می شود و دارای ساختاری چند بعدی است که می توان آن را به دو سطح تحصیلی و غیر تحصیلی تقسیم کرد.
طبق پژوهش های خود بیانگری Self Expression خودپنداره تحصیلی به طور عمده در روانشناسی تربیتی و روانشناسی مدرسه بررسی شده و مربوط به زمینه های شناختی، عقلانی و تحصیلی است. در عین حال، خودپنداره غیر تحصیلی نیز به سطوح اجتماعی، عاطفی و بدنی تقسیم می شود.
خودپنداره مثبت غالباً با افزایش اعتماد به نفس، احساس شایستگی، خویشتن داری، استقلال و قاطعیت همراه است که همگی مؤلفه های رفتار خود بیانگری Self Expression و شخصیت جراتمند هستند. در تحلیل روانی، عزت نفس Self-Esteem پایین و اضطراب اجتماعی Social Anxiety بالا، ممکن است از این احساس و ادراک که فرد از ظاهر فیزیکی مناسبی در رویارویی اجتماعی برخوردار نیست و جاذبه ای برنمی انگیزد، برخیزد.
انجمن های تخصصی روانشناسی و مشاوره
هراس اجتماعی
عامل بعدی در خود بیانگری Self Expression، هراس یا فوبی اجتماعی Social Phobia می باشد عبارت است از ترس بیش از حد که باعث می شود عملکرد و تعامل اجتماعی افراد کافی و مناسب نباشد. به گونه ای که افراد مبتلا به فوبی / هراس اجتماعی از مشاهده شدن بیزار هستند و از موقعیت های اجتماعی اجتناب می کنند.
طبق متون تخصصی DSM-5 روانشناسی بالینی و روانپزشکی، ویژگی اصلی هراس اجتماعی، ترس غیرمنطقی و شدید از این است که رفتار فرد در موقعیت اجتماعی مورد تمسخر یا انتقاد دیگران قرار بگیرد.
پژوهش های متعدد روانشناسی بالینی و روانشناسی اجتماعی نشان دادند بین رفتار بدون خود بیانگری Self Expression با ترس های اجتماعی، اضطراب اجتماعی، پرخاشگری های درونی Internal Aggression، کمرویی Shyness، فقدان اعتماد به نفس و عزت نفس پایین رابطه نیرومندی وجود دارد.
به عنوان یک نکته کلیدی، آموزش مهارت های جرات ورزی و خود بیانگری Self Expression در قالب مهارت های ده گانه زندگی اغلب منجر به درمان و مدیریت هراس اجتماعی می شود.
اضطراب اجتماعی
مجموعه حالت هایی که اختلال اضطراب اجتماعی نام دارند عبارتند از ترس از موقعیت های اجتماعی و مورد ارزیابی قرار گرفتن منفی از سوی دیگران. در تحقیقات روانشناسی، بیشتر پژوهش های مربوط به اضطراب اجتماعی روی جمعیت های بالینی با تشخیص فوبیای اجتماعی متمرکز شده است.
از دید خود بیانگری Self Expression، هراس / فوبیای اجتماعی که کاملاً جنبه مرضی داشته و منجر به اختلال در عملکرد اجتماعی فرد در سطح وسیع می شود. به طوری که بدون مداخله بالینی احتمال بهبودی هراس و یا فوبیای اجتماعی بسیار ضعیف است.
اما، اضطراب اجتماعی از درجه ناتوان کنندگی کمتری برخودار بوده و در جمعیت غیر بالینی نیز به وفور دیده می شود. اضطراب اجتماعی غالباً در برقراری تعامل اجتماعی خودانگیخته و روان اختلال ایجاد کرده و منجر به به بازداری های رفتاری اضطراب آمیز در موقعیت های بین فردی می شود.
همچنین، در تحقیقات خود بیانگری Self Expression، بر خلاف فوبیای اجتماعی که شکل رفتاری ثابتی به خود می گیرد اضطراب اجتماعی ممکن است در موقعیت ها و مواجهه با افراد مختلف با شدت و ضعف های متفاوتی خود را نشان دهد. از این نظر، در واقع شاید بتوان فوبیای اجتماعی را شکل شدیدتری از اضطراب اجتماعی دانست.
امروزه اکثر روانشناسان معتقدند که افراد دارای سطوح پایین رفتارهای خود بیانگری Self Expression دچار اضطراب اجتماعی و هراس اجتماعی هستند. همچنین تحقیقات روانشناسی فقدان خود بیانگری Self Expression را در بین مبتلایان به اضطراب اجتماعی شناسایی کرده و این افراد را فاقد مهارت جرأت ورزی شناخته اند.
انجمن های تخصصی تشخیص و درمان اضطراب اجتماعی
عزت نفس و خود بیانگری Self Expression
عزت نفس Self-Esteem یکی از مفاهیم پیچیده و زیبای روانشناسی انسانگرا است. مفهوم عزت نفس مشخصاً با خود پنداره Self-Concept مربوط است.
ریشه عزت نفس وارسی و بررسی این است که دیگران راجع به فرد و ویژگی های او چه ادراکی دارند؟ این ادراک تا چه حد مثبت است؟ و در چه حد ادراک و ارزشیابی مثبتی در فرد نسبت به خود بر می انگیزد.
به بیان ساده، هر قدر فرد در این ارزشیابی و قضاوت، قدر بیشتری برای خویش شناسد، از عزت نفس بالاتری برخوردار است. هر قدر در این ارزشیابی و قضاوت، ارزشمندی، رتبه و شان خود را پایین بپندارد از عزت نفس پایین تری برخوردار است.
دو مفهوم و سازه روانشناختی عزّت نفس و خود بیانگری Self Expression به وضوح تاثیر متقابل و دو سویه ای در تقویت و تضعیف یکدیگر دارند و به نظر می رسد هر کدام مکمل ذاتی دیگری باشد.
چنان که در پژوهش ها به آن اشاره گردید رشد عزت نفس و تقویت آن بهبود در مهارت های خود بیانگری Self Expression را به دنبال دارد. متقابلاً، آموزش مهارت های خود بیانگری Self Expression و جرأت ورزی منجر به بهبود حس ارزشمندی و افزایش حرمت نفس در افراد تحت آموزش می شود.
اعتماد به نفس
در روانشناسی اعتماد به نفس Self-Confidence را نوعی نگرش تعریف کرده اند که به فرد اجازه می دهد دیدگاه واقعی و مثبتی نسبت به خود داشته باشد. اعتماد به نفس سبب می شود فرد به توانایی های خود اعتماد کند و احساس کنترل بر زندگی داشته باشد.
به زبان و بیان ساده و روزمره، اعتماد به نفس در واقع نوعی تسلط غیر پرخاشگرانه و ناشی از خود بیانگری Self Expression بر محیط خود است.
از دیدگاه روانشناسی تمایز میان خود بیانگری Self Expression و پرخاشگری به وجود اعتماد به نفس در افراد جراتمند در کنار انطباق اجتماعی Social Adjustment می باشد. پژوهشگران متعددی نیز در پژوهش های خود بین رفتارهای خود بیانگری Self Expression و اعتماد به نفس رابطه مثبت معناداری به دست آوردند.
نتایج تحقیقات متعدد روانشناسی اجتماعی نشان داده است که بین رفتارهای غیر خود بیانگری Self Expression با اعتماد به نفس بالا رابطه معکوس وجود دارد. همچنین، یافته ها نشانگر وجود همبستگی مثبت معنادار بین اعتماد به نفس، تسلط و خود بیانگری Self Expression با مقیاس عملکردی (مقیاس رفتار بین فردی) می باشد. این در حالی است که بین مفاهیم فوق و مقیاس اضطرابی این پرسش نامه رابطه معکوس و منفی به دست آمده است.
کمرویی
از دیدگاه روانشناسی، کمرویی shyness تجربه ای است که در آن فرد بیش از اندازه به خود توجه می کند و همواره از خود، ارزیابی های منفی به عمل می آورد. کمرویی تا حدی است که این حالات برای فرد کمرو، علت ایجاد ناراحتی و جلوگیری از بروز احساسات در موقعیت های اجتماعی و همچنین مانع پیگیری هدف های بین فردی و شغلی می شود.
در تحلیل خود بیانگری Self Expression، برخی دیگر از روانشناسان تحلیل رفتارهای بین فردی، کمرویی را به عنوان واکنش بازدارنده فرد در مواجهه با غریبه ها و آشنایان دور تعریف کرده اند. وضعیت تا جایی پیش رفته که حتی پاره ای پژوهشگران کمرویی را شکل خفیفی از فوبی اجتماعی می دانند. در واقع فوبی اجتماعی و کمرویی دو اصطلاحی هستند که برای توصیف افرادی به کاری می روند که در موقعیّت های اجتماعی کم حرف هستند.
طبق بررسی ها در خود بیانگری Self Expression، آموزش خود بیانگری Self Expression در قالب مهارت های ده گانه زندگی منجر به کاهش کمرویی و علائم اضطراب در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان می شود. شاید بتوان گفت اضطراب اجتماعی، بی کفایتی اجتماعی و حساسیت بین فردی در افراد کمرو بالا است و به همین دلیل آنان را کم جرأت اجتماعی می نامند.
خودکارآمدی
مفهوم بعدی در خود بیانگری Self Expression، خودکارآمدی است. سازه خودکارآمدی Self-Efficacy در لغت به معنای توانایی برای ایجاد یک اثر یا نتیجه مطلوب آمده است. به عبارت دیگر، خودکارآمدی به عنوان درک یا قضاوت فرد در مورد توانایی انجام یک عمل خاص به طور موفقیت آمیز با کنترل عوامل پیرامونی تعریف شده است.
پروفسور دکتر آلبرت بندورا استاد روانشناسی دانشگاه استنفورد اولین بار از واژه خودکارآمدی استافده نمود. از نظر پروفسور بندورا، خودکارآمدی قضاوت فرد در مورد تواناییهایش در مورد انجام یک عمل مشخص است. بر اساس پژوهش های دکتر بندورا، خودکارآمدی درک شده به وسیله فرد، مولفه ای بسیار مهم در عملکرد وی قلمداد می شود؛ چرا که به عنوان بخش مستقلی از مهارت های اساسی فرد عمل می کند.
اشخاصی که احساس می کنند مهارت های جرات ورزانه و رفتارهای خود بیانگری Self Expression لازم را دارند و به راحتی از آن ها استفاده می کنند، احتمال بیشتری دارد تا در موقع لزوم از خود دفاع کنند.
روانشناسان اجتماعی عقیده دارند شخصی که در تعامل های روزمره با دیگران خود را به عنوان عضوی مهم در نظر نمی گیرد، احساس می کند که فاقد قدرت کنترل و خود بیانگری Self Expression است. ممکن است این فرد انتظار شکست دارد، و احتمالاً فاقد مهارت های لازم جهت دفاع از خود به شکلی مؤثّر و سودمند است.
هوش هیجانی و خود بیانگری Self Expression
هر چند از دیدگاه روانشناسی امروزی، سازه هوش هیجانی Emotional Intelligence جزو روانشناسی زرد و غیر علمی محسوب می شود، با توجه به رایج بودن آن در ادبیات عامه، در این بخش به آن می پردازیم. در حقیقت آن چه به اشتباه هوش هیجانی نامیده می شود، ترکیبی پیچیده از مهارت های ارتباطی و آلکسی تیمیا (ناگویی هیجانی) است.
طبق ایده روانشناسی زرد در خود بیانگری Self Expression، هوش هیجانی شامل توانایی های شناخت هیجانات خود، درک احساسات دیگران، مهار هیجانات و اداره و مدیریت روابط، با نرمش و مدارا است.
همچنین به ادعای سخنرانان انگیزشی زرد و روانشناسان پاپ غیر علمی، هوش هیجانی بالا می تواند کیفیت عمومی زندگی و موفقیّت های شخصی و اجتماعی فرد را ارتقاء دهد.
به نظر می رسد که بین هوش هیجانی و خود بیانگری Self Expression که یکی از عوامل مهم موفقیت در روابط بین فردی است رابطه تنگاتنگی وجود دارد. همان طور که پیش تر اشاره شد، طبق ادعای روانشناسان زرد، افراد دارای هوش هیجانی بالا توانایی قابل ملاحظه ای در مدیریت و کنترل هیجان های مثبت و منفی دارند. در نتیجه قدرت خود بیانگری Self Expression و بازداری فعال هیجان در آن ها نمود بیشتری دارد.
افراد دارای هوش هیجانی بالاتر و در نتیجه خود بیانگری Self Expression قادرند در هر موقعیت مناسب ترین شکل و میزان هیجان را بروز داده و در نتیجه کارآمدترین رفتار را نشان دهند. افراد دارای هوش هیجانی بالا شناخت و خودآگاهی بالایی نسبت به عواطف و هیجان های خود و دیگران دارند. آنها به خوبی قادرند با کنترل و ابراز آگاهانه و فعال هیجان های خود و به کارگیری آنها متناسب با موقعیت، از آن ها برای نیل به هدف ها و خواسته های خود استفاده کنند.
ضمن این که قادرند با درک و همدلی که نسبت به دیگران دارند احساسات و خواسته های آن ها را نیز در نظر گرفته و به این ترتیب روابط مناسب و عادلانه با دیگران را حفظ کنند؛ شیوه های که غالباً در رفتارهای خود بیانگری Self Expression در پیش گرفته می شود.
مرجع جدیدترین اخبار علمی روانشناسی، ارز دیجیتال و پزشکی ایران و جهان
رفتار خود بیانگری Self Expression نیز مستلزم شناخت و آگاهی نسبت به هیجان ها، به کارگیری مناسب آن ها، بازداری و ابراز به موقع، فعال و آگاهانه هیجان هایی نظیر خشم و مهرورزی نسبت به دیگران و درک عواطف و محترم شمردن خواسته های آنان است.
بنابراین، در تحقیقات خود بیانگری Self Expression چنان که ملاحظه می نمایید همپوشی و تشابه زیادی بین این دو مفهوم وجود دارد. بررسی های مروری متعددی نیز به وجود رابطه بین مفهوم هوش هیجانی، مهارت های اجتماعی و بین فردی اشاره می کنند.
نتیجه گیری خود بیانگری Self Expression
بر اساس شواهد موجود، به نظر می رسد داشتن مهارت های خود بیانگری Self Expression به عنوان عنصر جدایی ناپذیر زندگی امروز ما تلقی می شود. سابقاً سکوت، تبعیت، و جواب ندادن به عنوان ارزش های رفتار درست و شخصیت محجوب و مطلوب اجتماعی قلمداد می شد.
اما امروزه طبق تحقیقات مفصلی که شرح آن رفت، لازم است با استفاده از مهارت های خود بیانگری Self Expression سکوت بی جا را شکست. همانگونه که حضرت امام حسین (ع) فرموده اند، سکوت بر ظلم همدستی با ظالم است. بنابراین، حتی در متون دینی ما نیز، خود بیانگری Self Expression به معنای بیان واقعیت و خواسته ها، در چهارچوب ادب و احترام متقابل تشویق شده است.
به عنوان پیشنهاد پایانی خود بیانگری Self Expression، از شما عزیزان خواستاریم تا خودتان، همسر، فرزندان، و خانواده خویش همگی در دوره های آموزشی مهارت های ده گانه زندگی و مهارت های اجتماعی شرکت کنید تا بتوانید در این دنیای پرشتاب ضمن پیشگیری از اختلالات روانی، به موفقیت های ایده آل زندگیتان برسید.
دکتر امیر محمد شهسوارانی رفتارهای خود بیانگری Self Expression در 9 عرصه زندگی و کار