روانشناسی به عنوان یک علم بسیار سریع در سیستم های نظامی وارد شده و به نام روانشناسی نظامی military psychology شناخته شده است. در حقیقت بسیاری از ابزارهای سنجش روانی و تکنیک های پیچیده روانشناسی در حوزه های یادگیری در ابتدا برای مقاصد روانشناسی نظامی ایجاد شده اند.
جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم در کنار خسارت ها و آسیب های شدید معنوی و مادی خود بر جامعه جهانی، منجر به گسترش بسیار زیاد علم نیز شدند. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناسی انستیتو رزا مایند IPBSES، نمونه بارز کاربرد روانشناسی نظامی در زندگی روزمره، انواع آزمون های شخصیتی، استعدادیابی و غربالگری به ویژه در بدو استخدام هستند.
روانشناسی نظامی همچنین به ما در کاهش خسارت های روحی و روانی ناشی از جنگ ها کمک کرده است. جنگ در ذات خود عنصری کاملاً نامطلوب است. به ویژه که بدترین شکل ابراز خشم anger و پرخاشگری aggression در جنگ ها مشاهده شده است. اما این هنر بشر در استفاده از تلخکامی ها برای اعتلای زندگی انسانی و کاهش آلام ستودنی است.
روانشناسی در حوزه نظامی در حقیقت تجلی یک تلاش عمیقاً انسانگرایانه برای کاهش رنج بشر و محدود ساختن آثار درگیری های غیر قابل اجتناب به صورتی دیگر، می باشد.
تعریف و منظور از روانشناسی نظامی چیست؟
روانشناسی نظامی به بررسی رفتارها، تصمیمات و عوامل روانی افراد در محیط های نظامی می پردازد. علم روانشناسی نظامی به بررسی اثرات شرایط و موقعیت های جنگی و نظامی بر روان و رفتار افراد، از جمله تنش های روانی mental strain، استرس stress، اضطراب anxiety، اعتماد به نفس self-confidence، خود کنترل گری self-control، تصمیم گیری decision making، هوش هیجانی emotional intelligence و شخصیت personality می پردازد.
در بخش تجربی روانشناسی در محیط های نظامی، با استفاده از آزمایش های رفتاری و پژوهش های میدانی، پژوهشگران سعی می کنند به بررسی تأثیر شرایط نظامی بر روان و رفتار افراد بپردازند. بخش نظری روانشناسی نظامی، به بررسی عوامل روانی و شناختی که در شرایط نظامی بر رفتار افراد تأثیر می گذارند، می پردازد.
حوزه ها و موضوعات اصلی مورد بررسی در روانشناسی نظامی
روانشناسی در شرایط نظامی در حوزه های مختلف از جمله مدیریت نظامی military management، آموزش نظامی military training، سیاستگذاری نظامی military policy-making و … کاربرد دارد. با توجه به اینکه شرایط نظامی و جنگی بر رفتار و روان افراد تأثیر بسزایی دارد، آشنایی با مفاهیم و اصول روانشناسی نظامی می تواند به بهبود شرایط روانی و رفتاری افراد در محیط های نظامی و شرایط جنگی کمک کند.
به طور کلی، رشته روانشناسی برای موسسات نظامی به بررسی عوامل روانی و شناختی که در شرایط نظامی و جنگی بر رفتار و روان افراد تأثیر می گذارند، می پردازد.
روانشناسی نظامی به عنوان یک حوزه تحقیقاتی، به بررسی تأثیر شرایط نظامی بر رفتار و روان افراد می پردازد. روانشناسی نظامی به دلیل تأثیر بسزایی که شرایط نظامی بر رفتار و روان افراد دارد، به بهبود شرایط روانی و رفتاری افراد در محیط های نظامی و جنگی کمک می کند.

برای این منظور، در بخش تجربی روانشناسی نظامی، با استفاده از آزمایش های رفتاری و پژوهش های میدانی، به بررسی تأثیر شرایط نظامی بر رفتار و روان افراد پرداخته می شود.
در بخش نظری روانشناسی نظامی، به بررسی عوامل روانی و شناختی که در شرایط نظامی بر رفتار و روان افراد تأثیر می گذارند، پرداخته می شود. این حوزه به بررسی مفاهیم و اصول روانشناسی نظامی می پردازد که می تواند به بهبود شرایط روانی و رفتاری افراد در محیط های نظامی و شرایط جنگی کمک کند.
کاربردهای روانشناسی نظامی
روانشناسی نظامی کاربردهای گسترده ای دارد که از مدیریت و تبیین استراتژی های نظامی تا تبعات محیط ها و شرایط نظامی بر غیر نظامیان را پوشش می دهد. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس انستیتو رزا مایند، محدود ساختن روانشناسی نظامی به محیط های جنگی و نهادهای نظامی امری کوته بینانه است.
امروزه بخش اصلی از آموزش های افسران میانی و ارشد در ارتش های پیش روی جهان، آموزش های روانشناسی نظامی به منظور مدیریت و رهبری هر چه بهتر نیروهای نظامی و مردم غیر نظامی به ویژه در شرایط بحرانی می باشد.
کاربردهای عمده روانشناسی نظامی را می توان به صورت زیر بر شمرد:
الف) ارزیابی روانشناختی:
روانشناسی نظامی برای ارزیابی روانشناختی افراد نظامی و غیر نظامی در شرایط و محیط های نظامی و جنگی استفاده می شود. این شامل ارزیابی توانمندی های شخصیتی، هوش و مهارت های اجتماعی می باشد.
ب) آموزش های سازمانی و نظامی:
روانشناسی نظامی به عنوان یک ابزار آموزش و آموزش برای افراد نظامی استفاده می شود. این شامل آموزش مهارت های رهبری، مهارت های ارتباطی و مهارت های حل مسئله می باشد.
پ) افزایش عملکرد:
روانشناسی نظامی به عنوان یک ابزار برای افزایش عملکرد در نظام نظامی استفاده می شود. این شامل بهبود توانایی های شخصیتی، تقویت خود کنترل گری و بهبود تصمیم گیری می باشد.

ت) مشاوره:
روانشناسی نظامی به عنوان یک ابزار مشاوره برای افراد نظامی استفاده می شود. این شامل مشاوره در زمینه های شخصیتی، روابط فردی و خانوادگی و تنظیم استرس می باشد.
همچنین، مشاوره دادن به خانواده افراد نظامی و افزایش توان سازگاری و انطباق آنها با وضعیت زندگی فرد نظامی، به ویژه در صورت وقوع آسیب، از جمله اولویت های کاری مراکز مشاوره روانشناسی در سازمان های نظامی هستند.
ث) بهبود سلامت روان:
رشته روانشناسی در میحط های نظامی به عنوان یک ابزار برای بهبود سلامت روان در نظام نظامی استفاده می شود. این شامل تشخیص و درمان اختلالات روانی و بهبود کیفیت زندگی quality of life QOL می باشد.
تحقیقات در روانشناسی نظامی
تحقیقات در زمینه روانشناسی نظامی به منظور بهبود عملکرد و سلامت روان افراد نظامی انجام می شود. همچون سایر حوزه های رشته روانشناسی، تحقیقات در زمینه روانشناسی نظامی شامل موضوعات مختلفی مانند توانایی های شخصیتی، مهارت های ارتباطی، مهارت های حل مسئله، خود تنظیمی self-regulation، تصمیم گیری، تنظیم استرس، روابط فردی و خانوادگی، و اختلالات روانی mental disorders است.
تحقیقات در روانشناسی نظامی با هدف شناخت بهتر رفتارها و توانایی های روانی افراد نظامی انجام می شود. این تحقیقات با استفاده از روش های مختلفی مانند پرسشنامه ها، مصاحبه ها، تست های روانشناسی و بررسی پرونده های پزشکی انجام می شود.
از جمله تحقیقات مهم در روانشناسی محیط های نظامی می توان به بررسی تاثیر آموزش های روانشناختی بر عملکرد افراد نظامی، تاثیر تنظیم استرس بر عملکرد افراد نظامی، بررسی عوامل مؤثر در افزایش توانایی های شخصیتی و تاثیر آن در بهبود سلامت روان افراد نظامی و بررسی اختلالات روانی در افراد نظامی اشاره کرد.
تحقیقات در روانشناس نظامی به منظور بهبود عملکرد و سلامت روان افراد نظامی بسیار مهم است و می تواند بهبود عملکرد و کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد. این تحقیقات به ویژه در زمینه افزایش سازگاری سربازان با محیط های پر تنش و پر خشونت عملیات نظامی ارزشمند هستند.

آموزش در روانشناسی نظامی
آموزش روانشناسان نظامی شامل آموزش تکنیک ها و روش های مختلفی است که به منظور بهبود عملکرد و سلامت روان افراد نظامی ارائه می شود. این آموزش ها به صورت کلاس های آموزشی، کارگاه های آموزشی و دوره های آموزشی ارائه می شود. آموزش در روانشناسی نظامی تفاوت چندانی با آموزش در سایر حوزه های رشته روانشناسی ندارد، بلکه هدف و گروه مورد آموزش تفاوت دارند.
در آموزش روانشناسی نظامی، مهارت های مختلفی مانند مهارت های ارتباط بین فردی و سازمانی، آموزش رعایت اخلاق حرفه ای و سلسله مراتبی، مهارت های حل مسئله در موقعیت های نظامی و جنگی، خود کنترل گری، خود تنظیمی، تصمیم گیری در شرایط درگیری نظامی، تنظیم استرس طی عملیات و روابط فردی و خانوادگی آموزش داده می شود.
افزون بر این، به طور معمول در طی این آموزش ها متخصصان روانشناسی نظامی در کنار آموزش به سنجش وضعیت پایه روانی و شخصیت نیروهای نظامی و عوامل مؤثر در بهبود توانایی های شخصیتی و سلامت روان افراد نظامی می پردازند.
جمع بندی رشته روانشناسی نظامی
یکی از شاخه های هیجان انگیز روانشناسی، روانشناسی در حوزه نظامی است. زیرا در شدیدترین و پر تنش ترین فعالیت های بشری لازم است تکنیک های روانشناسی به اجرا گذاشته شوند. به همین دلیل، در صورت نادرست بودن نظریه و ساخت های روانشناختی، ممکن است حتی کشوری در جنگ شکست بخورد.
آموزش روانشناسی در محیط های نظامی به منظور بهبود عملکرد و سلامت روان نیروهای مسلح و خانواده های آنان بسیار مهم است و می تواند بهبود عملکرد و کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد. این آموزش های روانشناختی به عنوان یکی از بخش های مهم در آموزش و پرورش نظامیان در سراسر جهان تلقی می شود و باعث بهبود عملکرد و افزایش توانایی های روانی و جسمی آنها می شود.