خلاقیت creativity و ابعاد آن تحت عنوان من های خلاق creative self جزو بهترین ویژگی های پرسنل در محیط کار هستند. به نظر دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس و جامعه شناس انستیتو رزا مایند IPBSES خلاقیت در کنار نوآوری innovation ابزارهایی مفید برای بسط ایده های نو، افزایش کارآمدی efficiency و ایجاد تنوع diversity برای حل مسایل پیچیده complex problems هستند.
باید در نظر داشت با وجودی که خلاقیت یک ویژگی ژنتیک است، اما در عین حال می توان از حوزه گسترده تر آن یعنی نوآوری که مهارت skill می باشد در راه رشد و توسعه فردی و سازمانی بهره برد. به این معنا که با یادگیری مهارت های نوآوری می توان به تدریج صفات و خصلت های خلاقانه را به رویه کار و زندگی خود اضافه نماییم.
تالارهای تخصصی روانشناسی خلاقیت
تعریف و معنای خلاقیت
در روانشناسی، جامعه شناسی و مدیریت تعریف های متعددی از خلاقیت و من های خلاق creative self شده است. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس و جامعه شناس انستیتو رزا مایند IPBSES در تعریفی ساده و عام می توان گفت خلاقیت توانایی فکر کردن در مورد یک مسئله یا تکلیف به شیوه ای متفاوت یا تازه است.
در عین حال می توان گفت خلاقیت و من های خلاق creative self به معنای توانایی کاربرد تخیل برای تولید ایده های جدید است. از نظرگاه تخصصی روانشناسی می توان گفت خلاقیت یک گرایش برای تولید یا شناسایی ایده ها، گزینه ها و یا احتمالاتی است که ممکن است برای حل مسئله، ارتباط با دیگران، و سرگرم ساختن خود و دیگران سودمند باشند.
افراد دارای من های خلاق creative self تعداد بسیار اندکی از جامعه را تشکیل می دهند. در حقیقت اساساً جوامع بشری طبق قوانین تکاملی نیاز به تعداد خاص و محدودی از افراد خلاق دارند. افراد خلاق بسیار متمایز از جامعه بوده و بسیاری اوقات ممکن است حتی از تنهایی و افسردگی رنج ببرند. زیرا ممکن است نتوانند خلاقیت های خود را با توجه به محدودیت های علمی و تکنولوژی پیاده کنند.
در عین حال عامل دیگر تنهایی و افسردگی افراد خلاق نامفهوم و ناملموس بودن دنیای فکری آنها توسط باقی افراد جامعه است. لازم به ذکر است که خلاقیت و هوش الزاماً همراه یکدیگر نبوده و دو صفت کاملاً جدا هستند. و جمعیت افراد باهوش از جمعیت افراد خلاق و دارای من های خلاق creative self بسیار بیشتر است.
دلایل بروز خلاقیت
برای بروز خلاقیت لازم است ما موضوعات و چیزهای را به شیوه های نو یا از چهارچوبی متفاوت بنگریم. توانایی تولید گزینه های جدید یا متفاوت دیدن موضوعات امری تا حدی آموختنی، ولی در اساس یک توانمندی ژنتیک است. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس و جامعه شناس انستیتو رزا مایند IPBSES خلاقیت و من های خلاق creative self شامل فرآیند هایی نظیر انعطاف روانشناختی، تحمل ابهام، تحمل پیش بینی ناپذیری، و لذت بردن از ناشناخته ها است.
بر این اساس دلایل زیر برای بروز خلاقیت انسان شناسایی شده اند:
- نیاز به تحریک نو، متنوع، و پیچیده مغز
- نیاز به تعامل بین ایده ها و ارزش ها
- نیاز به حل مسئله
تالارهای تخصصی مهارت های تفکر خلاق
خلاقیت و من های خلاق creative self کمّی در برابر کیفی
بسیاری از افراد و رویکردهای روانشناختی تصوری از خلاقیت و نوآوری ارائه می کنند که مبتنی بر محصول ملموس tangible است. به این معنا که فرآیندهای نوآوری و خلاقیت باید به محصولی منجر شوند. از این دسته خلاقیت می توان به تولید تجهیزات و ابزارهای جدید و کالاهای نو اشاره کرد.
در حالی که رویکردهای نوین روانشناسی شناختی پا را از این حد فراتر گذارده اند. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی روانشناس اعصاب و جامعه شناس انستیتو رزا مایند IPBSES، در بسیاری از اوقات، خلاقیت و من های خلاق creative self فرد، منجر به ایجاد و تولید محصول ملموس نمی شوند. بلکه در حقیقت تولید یک فکر، فرآیند زایا و یا روشی برای حل مسئله هستند.
در این وضعیت، محصول خلاقیت و من های خلاق creative self در واقع ناملموس intangible بوده و در حوزه مالکیت معنوی و کپی رایت copyright قرار می گیرد. مثال های بارز خلاقیت ناملموس شامل ایجاد الگوهای اندیشه و حل مسئله جدید هستند.
مؤلفه های خلاقیت
در هر فرد خلاقیت و من های خلاق creative self حاصل و برآیند سه مؤلفه خبرگی، مهارت های تفکر خلاق، و انگیزش هستند. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس و جامعه شناس انستیتو رزا مایند IPBSES، مدیران سازمان ها organization و نهادهای اجتماعی social institutions می توانند با برنامه ریزی های آگاهانه و یا ناآگاهانه میزان تجلی این مؤلفه های خلاقیت را کم یا زیاد نمایند.
الف) خبرگی در من های خلاق creative self:
منظور از خبرگی expertise به معنای داشتن دانش فنی، فرآیندی و عقلانی در حوزه های کاربرد خلاقیت است.
ب) مهارت تفکر خلاق در من های خلاق creative self:
وضعیت مهارت تفکر خلاق creative-thinking skills نشان دهنده میزان انعطاف پذیری روانشناختی و خیال پردازی افراد در مواجهه با مسئله است. در حقیقت مهارت تفکر خلاق نشانگر میزان چسبیدن فرد به راه حل های قدیمی، در جا زدن در شیوه های گذشته و تمایل فرد به پیروی از سبک های تفکر عمومی است.
پ) انگیزش در من های خلاق creative self:
همه افراد در حوزه های من های خلاق creative self به یک اندازه انگیزش motivation ندارند. اشتیاق درونی به حل مسایل پیش رو، منجر به دست یابی به راه حل هایی خلاقانه فراتر از پاداش های بیرون همچون پول، مقام، و رتبه می شوند. می توان گفت انگیزش درونی من های خلاق creative self عاملی پیشران برای ترقی فرد در تمامی عرصه های زندگی فردی و شغلی است.
آخرین اخبار روانشناسی و جامعه شناسی ایران و جهان
اهمیت خلاقیت در کار و زندگی
خلاقیت و من های خلاق creative self نقش مهمی در رقابت، شایسته سالاری، ارزش آفرینی و هم آفرینی تغییر در زندگی بشری دارند. دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس و جامعه شناس انستیتو رزا مایند IPBSES اهمیت های من های خلاق creative self در عرصه های مختلف کار و زندگی عبارتند از:
- آزادی عمل
- خودآگاهی
- خودبیان گری self-expression
- باور و اعتماد به توانمندی های خودمان
- کاهش استرس های روانی و اجتماعی
- بهبود شیوه های حل مسئله
- پیشرفت زندگی و کاهش مرگ و میر
کاربردهای خلاقیت و من های خلاق creative self در زندگی و کار
همانطور که بیان شد، من های خلاق creative self به معنا اشاره به افرادی دارد که محصولات ملموس و ناملموس ارزشمند ایجاد می نمایند. بر این اساس، خلاقیت منجر به پیشرفت و موفقیت بشر در عرصه های مختلف زندگی است. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس شناختی انستیتو رزا مایند IPBSES، شیوه های معمول استفاده از خلاقیت در جوامع بشری به شرح زیر هستند:
- ایجاد ارتباط بین موضوعات، افراد، امور، و اشیاء
- پرسشگری مداوم
- مشاهده گری عینی و دقیق
- ایجاد شبکه بین افراد، اشیاء و موضوعات
- آزمایش گری
دسته بندی من های خلاقه creative self در ما
یکی از رویکردهای نوین در روانشناسی شناختی دسته بندی ویژگی های شخصیتی خلاقیت در قالب من های خلاق creative self است. به نظر دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس و جامعه شناس انستیتو رزا مایند IPBSES این رویکرد با هدف شناسایی و دسته بندی انواع افراد خلاق و تیپ شناسی آنان صورت گرفته است.
این روش تیپ شناسی من های خلاق creative self ریشه در اتواتنوگرافی autoethnography دارد. اتواتنوگرافی یا خود-قوم نگاری شیوه ای است که در آن پژوهشگر در مورد ویژگی های، و تجربه های شخصی زیسته خود در جامعه می نویسد. اتواتنوگرافی در حقیقت ترکیبی نوین از روش های کیفی و کمّی می باشد.
من های خلاق creative self با استفاده از اتواتنوگرافی تعداد زیادی از افراد در محیط های مختلف شغلی بدست آمده که در ادامه به آنها پرداخته می شود:
من مسئله یاب (تیپ A در من های خلاق creative self)
خصوصیت های تیپ من خلاق مسئله یاب problem-finding self عبارتند از:
- حقیقت گرا
- تحلیل گرا
- پژوهش محور
- مقتصد
- سخت گیر
من مجری (تیپ B در من های خلاق creative self)
به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس و جامعه شناس انستیتو رزا مایند IPBSES ویژگی های من خلاق implementing self عبارتند از:
- منظم
- دارای سازمان دهی
- ارزیابی کننده
- کنترل کننده
- برنامه ریز
من حس کننده ایده (تیپ C در من های خلاق creative self)
در این تیپ من های خلاق creative self، فرد حس کننده ایده idea-sensing خصوصیات زیر را دارد:
- تاکید بر روابط بین فردی
- دارای احساسات هنری و زیبایی شناختی
- معناگرا
- حس گرا
- لمسی (دریافت از طریق لمس)
من ایده یاب (تیپ D در من های خلاق creative self)
در نهایت تیپ چهارم از من های خلاق creative self شامل من ایده یاب idea-finding است. ویژگی های این تیپ از افراد خلاق عبارتند از:
- کل گرا
- علاقمند به بازی
- شهودی
- بصری
- آزمایش گر
بهترین مرجع تبلیغات تخصصی و رپرتاژ آگهی سایت های روانشناسی و پزشکی
یک من خلاق یا من های خلاق creative self؟
نکته مهم این است که من های خلاق creative self در یک فرد به طور همزمان وجود دارند. اما با توجه به سیر رشد شخصیتی، ممکن است یکی از آنها در فردی نسبت به باقی 3 تیپ غلبه داشته باشد. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی روانشناس و جامعه شناس انستیتو رزا مایند IPBSES، با توجه به سطح تجربه، فضای عمل، شرایط (محدودیت ها و امکانات) و نیز آموزش، ممکن است در هر زمان حتی در یک فرد برای خلاقیت یک من خلاق برتر از دیگران باشد. اما در زمان دیگر تیپ دیگری از من های خلاق creative self وی غلبه نمایند.
