در روانشناسی اجتماعی مهارت گوش دادن فعال Active listening یکی از بنیادهای حفظ روابط صمیمی است. ایجاد رابطه مناسب با دیگران، خواستگاری، همسرگزینی و همسرداری همگی در گرو گوش دادن فعال Active listening هستند.

مهارت گوش دادن فعال Active listening مولفه ای اصلی از مهارت های دهگانه زندگی در مهارت های خودآگاهی، ارتباطات بین فردی، و ارتباط موثر است. در عین حال، برای تقویت مهارت نه گفتن، لازم است بتوانیم از گوش دادن فعال Active listening به خوبی بهره ببریم.

معنای گوش دادن فعال Active listening

به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، شنيدن hearing، گوش دادن listening و گوش دادن فعال Active listening داراي تفاوت هاي عمده اي هستند.

شنيدن hearing عملي غير ارادي بوده و گوينده از شنيده شدن سخنان خود بازخورد مثبتي بدست نخواهد آورد. گوش كردن listening هر چند فعاليتي ارادي است ليكن در گوش دادن تنها سخنان فرد با دقت شنيده مي شود.

در حالي كه گوش دادن فعال Active listening فعاليتي است كه در آن هم سخنان فرد شنيده مي شوند، و هم به طور همزمان تُن و لحن صداي او و هم زبان بدن او مورد مداقّه قرار مي گيرند. ما با گوش هاي خود مي شنويم (hearing) اما با مغزمان گوش مي دهيم (listening).

تالارهای تخصصی روانشناسی ارتباطی و ارتباط موثر

مثالی در زمینه گوش دادن فعال Active listening

به عنوان مثال وقتي كسي مي گويد من عصباني هستم چنانچه فقط به كلمات او توجه كنيم، نمي توانيم شدت عصبانيتش را درك كنيم. اما اگر به تن صداي او توجه كنيم كه با صداي بلند يا آهسته اين كلمات را ادا مي كند، درك بهتري از ميزان عصبانيت او به دست مي آوريم.

اگر به چهره و اندام او نيز نگاه كنيم، به عنوان نمونه ببينيم چهره اش سرخ شده يا دندانهايش را به هم فشرده است، می توانیم عمق درك كاملتري از ميزان عصبانيت او بدست آوريم. به اعتقاد دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، طبق تحقیقات روانشناسی در ارتباطات انسانی حدود 55 درصد پیام های از طریق ژست های بدن، 38 درصد از طریق تُن و لحن صدا، و تنها 7 درصد از طریق حروف منتقل می شوند.

گوش دادن فعال Active listening: 1 مهارت و 100 سود
گوش دادن فعال Active listening: 1 مهارت و 100 سود

سودمندی های مهارت گوش دادن فعال Active listening

می توان به جرات گفت که گوش دادن فعال Active listening یکی از برتری های خاص افراد در ارتباطات آنها است. به گونه ای که در بسیاری از دوره های آموزشی و تربیتی روان درمان گران، زمان زیادی به آموزش و فراگیری گوش دادن فعال Active listening اختصاص داده می شود. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، فواید و کاربردهای زیر برای گوش دادن فعال Active listening قابل تصورند:

  • تمركز بر پيام هاي ديگران
  • برداشت كامل و درك مناسب تر منظور ديگران
  • ابراز علاقه، نگراني و توجه به ديگران
  • تشويق ديگران به بيان و ابراز آزادانه و صادقانه مسائل خود
  • تقويت ارتباط و تعامل خود با ديگران
  • افزايش تفاهم ما با ديگران و جلوگيري از سوء تفاهم ها
  • افزايش قدرت يادگيري
  • كمك به افزایش خودآگاهي و گسترش شناخت از خود و ديگران
  • افزايش روحيه مشاركت جويي و كار گروهی

مهارت های اساسی گوش دادن فعال Active listening

یکی از ویژگی های گوش دادن فعال Active listening این است که یک مهارت skill تلقی می شود. به این معنا که می توان در سراسر زندگی آن را آموخت، پرورش داد و تقویت کرد. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، با استفاده از گام های زیر می توانیم به سادگی مهارت گوش دادن فعال Active listening را آموخته و در خود تقویت نماییم:

الف) توجه ‌تان را تقسیم نکنید

هنگامی که به صورت جمعی یا فردی به حرف‌های یک نفر گوش می‌ دهیم، برای اینکه بتوانیم خوب گوش کنیم، باید تمام توجه مان را به آن فرد معطوف کنیم. در گوش دادن فعال Active listening به رویا و خیال فرو نروید و به هیچ چیز دیگری هم فکر نکنید.

هنگام گوش دادن فعال Active listening در ذهنتان به آماده کردن جوابی که می‌خواهید به آن فرد بدهید هم نپردازید. سعی کنید خوب و با دقت به حرفهای طرف مقابل گوش دهید تا زیر و بم گفته های او را و چیزهایی که می‌خواهد غیرمستقیم به شما بگوید را بفهمید.

در گوش دادن فعال Active listening اینکه بتوانید به‌ طورکامل گفته های طرف مقابل را درک کنید، به میزان توجهی که موقع گوش دادن به او دارید بستگی دارد.

انجمن های آنلاین آموزش مهارت های ارتباطات بین فردی

ب) حرف طرف ‌مقابل را قطع نکنید

حین گوش دادن فعال Active listening وقتی کسی صحبت می کند، بین کلامش نپرید. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، سعی نکنید در همه گفتگوها حرف خودتان را به کرسی بنشانید.

نکته کلیدی این است که وقتی با کسی گفتگو می‌کنید، به همان اندازه که حرف می‌زنید باید گوش کنید.

گوش دادن فعال Active listening: 1 مهارت و 100 سود
گوش دادن فعال Active listening: 1 مهارت و 100 سود

پ) توضیح بیشتری از او بخواهید

وقتی کسی با شما صحبت می کند، اگر در گفته هایش متوجه چیزی نشدید، حتماً از او بخواهید برایتان بیشتر توضیح دهد تا دچار سوء تفاهم نشوید. این مسئله مخصوصاً در گفتگوهای کاری و مذاکرات شغلی اهمیت ویژه‌ای دارد.

به نظر دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، نکته‌ ای که باید رعایت کنید این است که وقتی هنوز فرد سخنش تمام نشده است، از او توضیح نخواهید.

در مهارت گوش دادن فعال Active listening، ابتدا اجازه بدهید طرف مقابلتان حرف ‌هایش را به پایان برساند.  وقتی مکث کرد، اگر هنوز منظور او را متوجه نشده بودید، بخواهید که بیشتر توضیح دهد.

ت) از زبان بدن برای گوش دادن فعال Active listening استفاده کنید

با استفاده از زبان بدن مثبت و فعال، به طرف مقابلتان نشان دهید که به گفته های او گوش می‌دهید و به بحثتان با او علاقمند هستید. موقع گوش دادن فعال Active listening لبخند بزنید، ارتباط چشمی برقرار کنید، سر خود را به نشان تایید و تکذیب تکان دهید، هر از گاهی از کلماتی مثل «بله»، «صحیح» و «درست است» و … استفاده کنید.

به یاد داشته باشید این رفتارهای غیر کلامی شما فرد مقابلتان را به ادامه گفتگو دلگرم می‌کند.

گوش دادن فعال Active listening: 1 مهارت و 100 سود
گوش دادن فعال Active listening: 1 مهارت و 100 سود

ث) حین گوش دادن فعال Active listening گفته های فرد را در ذهنتان تکرار کنید

در صورتی که برای تمرکز کردن بر گفته های طرف‌ مقابل خود مشکل داریم، یک تمرین گوش دادن فعال Active listening این است که کلماتی که فرد مقابل بر زبان می ‌آورد را در ذهنمان تکرار کنیم.

به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، این تکنیک کمک می‌کند تمرکز و توجه ما بر گفته های طرف مقابلمان افزایش یافته و کاملاً سخنانش را متوجه شویم.

جدیدترین اخبار روانشناسی و جامعه شناسی ایران و جهان

ج) پاسخ مناسب بدهید

وقتی برای گوش دادن فعال Active listening تمرین می‌ کنیم بهتر است به یاد داشته باشیم که ارائه یک پاسخ مناسب نیز بخشی از این مهارت به شمار می‌رود.

موقع جواب دادن به طرف مقابل، لازم است سخنانمان را با حفظ احترام کامل بیان کرده و از حمله کردن به وی بپرهیزیم. همانطور که امام حسین (ع) فرموده اند، طوری با او رفتار کنیم و به او پاسخ دهیم که دوست داریم با خودمان رفتار کنند.

به نظر دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، بهتر است در پاسخمان قاطع باشیم نه خشن. احساسات، ایده‌ ها و افکارمان درمورد موضوع بحث را رک و راست و صادقانه بیان کنیم.

اگر گفته های طرف ‌مقابل اطلاعات و دیدگاه تازه ‌ای در اختیارمان قرار داده است، حتماً از او قدردانی و تشکر کنیم. هر گفتگوی عقلانی شامل بحث، تبادل ‌نظر و به‌دست آوردن اطلاعات و دانش جدید است.

گوش دادن فعال Active listening: 1 مهارت و 100 سود
گوش دادن فعال Active listening: 1 مهارت و 100 سود

چ) مهارت پی گيری در گوش دادن فعال Active listening

گاهي گوينده نگران و هيجان زده است كه در حالت هاي چهره، تُن صدا و رفتارهاي او نمايان مي شود. در اين صورت لازم است بدون زورگويي او را به صحبت كردن دعوت كنيم. مثلاً، با استفاده از جملاتی نظیر «امروز سرحال به نظر نمي رسي!»، «خب، بعد چی شد!»، «ادامه بده!» و …؛ با استفاده از كلمات تشويقی كوتاه همانند «هوم»، «اوهوم»، «درسته»، «بله»، «خب» و …؛  با استفاده از سوال هاي كوتاه و باز؛ و يا حتي گاهي سكوت توام با توجه و مشاهده او مي توانیم اين موانع را از ميان برداریم.

ح) مهارت انعكاسی

در گوش دادن فعال Active listening، مهارت انعکاسی يعني انعكاس توضيحات و احساسات و معاني درك شده از گوينده به خود او. مهارت انعکاسی نشان دهنده درك و فهم و پذيرش او نزد ما به عنوان شنونده است.

اگر برای گوش دادن فعال Active listening، این تمرینات را بارها و بارها در مکالماتتان با دیگران تمرین کنید، خیلی زود می‌ توانید قضاوت بهتری از دیگران به عمل آورید. علاوه‌ بر این اطلاعات و دانش بسیار زیادی هم به اندوخته‌ هایتان اضافه می‌کنید.


دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *