گوش کردن فعال Active Listening به معنای شنیدن و درک همراه با همدلی empathy از طرف مقابل است. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، گوش کردن فعال Active Listening نیازمند شنیدن با توجه بالا به گوینده، فهم گفته های وی، پاسخگویی و سخنانش، و حفظ اطلاعات برای گفتگوهای بعدی است.

تکنیک های گوش کردن فعال Active Listening به طور مستمر نیازمند دقت به زبان بدن و رفتارهای غیر کلامی خودمان و طرف مقابلمان دارد. به این ترتیب می توانیم درک بهتری از پیام گوینده داشته و با کمک نشانه های بینایی و شنیداری به وی در انتقال بهتر نظراتش کمک کنیم.

گوش کردن فعال Active Listening: بخش اول

گوش کردن فعال Active Listening برای کوچینگ ضروری است

با اینکه گوش کردن فعال Active Listening مهارتی الزامی برای ارتباطات بین فردی و موثر است، اما پیاده سازی آن در تعاملات روزمره سخت و نیازمند تمرین مداوم می باشد. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، مشغله ها و کارهای فشرده روزمره اغلب فرصت تمرین و کاربرد مهارت گوش کردن فعال Active Listening را از ما می گیرند.

در بسیاری از دور های کوچینگ، بیشتر تمرکز بر اصول و فنون کلی است. در حالی که یکی از بهترین ابزارهای کوچینگ لحظات و گفتگوها، گوش کردن فعال Active Listening است. چون در گوش کردن فعال شما نیازمند ارزشیابی گفته های دیگران و بیان نظارت خود نیستند. بلکه فقط می خواهید با گوش کردن فعال Active Listening به طرف مقابل حس شنیده شدن و تایید شدن را بدهید.

سودمندی های گوش کردن فعال Active Listening

محققان و نظریه پردازان روانشناسی اجتماعی و علوم ارتباطات نظارت زیادی در مورد فواید گوش کردن فعال Active Listening ارائه کرده اند. به نظر دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، فواید و مزایای کاربرد گوش کردن فعال Active Listening عبارتند از:

  • ایجاد اعتماد متقابل
  • انعطاف پذیری روانشناختی
  • ایجاد ایمنی روانشناختی
  • تقویت نقش اجتماعی به عنوان رهبر، مدیر، همسر، دوست، کوچ و مربی
  • افزایش رفتار شهروندی سازمانی
  • بالا رفتن اعتماد بین فردی
  • افزایش بازدهی شغلی
  • بهبود همبستگی اجتماعی
  • افزایش سرمایه اجتماعی

آخرین اخبار روانشناسی و جامعه شناسی ایران و جهان

گام های عملی گوش کردن فعال Active Listening

مهارت گوش کردن فعال Active Listening فراتر از تنها شنیدن سخنان طرف مقابلتان است. هنگامی که شما گوش کردن فعال Active Listening را در پیش می گیرید لازم است از تکنیک هایی استفاده کنید. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، گام های عملی گوش کردن فعال Active Listening شامل مرحله زیر هستند:

گوش کردن فعال Active Listening: 6 گام و 21 راهبرد
گوش کردن فعال Active Listening: 6 گام و 21 راهبرد

الف) توجه کردن

منظور از توجه در گوش کردن فعال Active Listening دادن فرصت به طرف مقابلتان برای تفکر و صحبت است. در این وضعیت به طرف فرصت می دهید تا هر زمان که می خواهد صحبت کند، بدون آنکه کلامش را قطع نمایید.

توجه به زبان بدن خودمان و گوینده همزمان با مداقّه در قالب های ذهنیمان بهترین استراتژی برای کوچینگ موفق از طریق گوش کردن فعال Active Listening است.

ب) توقف قضاوت در مورد گوینده

گوش کردن فعال Active Listening نیازمند ذهنی باز و پذیرا است. در حقیقت صفت شخصیتی گشودگی نسب به تجربه از عامل های 5گانه NEO نقش مهمی در گوش کردن فعال Active Listening دارد.

بدون قضاوت در مورد گفته های گوینده، دیدگاه های جدید و زوایای نادیده زیادی برای ما ایجاد می شوند. به گفته سهراب سپهری «چشم ها را باید شست، جور دیگر باید دید». کلیدهای گوش کردن فعال Active Listening موفق، پرهیز از انتقاد، قضاوت و مجادله با گوینده هستند.

پ) انعکاس / بازتاب

طبق نظر دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، لازم است به خاطر داشته باشیم حین صحبت با دیگران احتمال زیادی دارد متوجه آنچه در سرشان می گذرد نشویم.

مهارت گوش کردن فعال Active Listening به ما می آموزد که لازم است گاه به گاه گفته های طرف مقابل را برای گرفتن تایید صحت، به وی دوباره بگوییم. در این وضعیت بهتر است با استفاده از کلمات خودمان برداشتمان از گفته طرف مقابل را برایش تکرار کنیم تا او ما را در صورت نیاز اصلاح کنید.

ت) شفاف سازی

استفاده از گوش کردن فعال Active Listening کمک می کند خجالتی نباشیم. نترسید که هر جا دچار ابهام شدید از گوینده سوال کنید تا برایتان توضیح دهد. می توانید بگویید «یک لحظه صبر کن، من اینجای صحبتت را متوجه نشدم»، «اگر درست متوجه شده باشم منظورت این است که …؟»

سوالات باز پاسخ و ترغیب کننده، از جمله ابزارهای مهم گوش کردن فعال Active Listening هستند. نیازی به سوالات بله/خیر نیست. مواردی همچون «می شود … را بیشتر توضیح بدهی؟»، «نظرت در مورد … چیه؟»، «میشه در مورد … به من بگی؟» برای گوش کردن فعال Active Listening عالی هستند.

تالارهای تخصصی مهارت های ارتباط موثر بین فردی

گوش کردن فعال Active Listening: 6 گام و 21 راهبرد
گوش کردن فعال Active Listening: 6 گام و 21 راهبرد

ث) خلاصه سازی

این مهارت از گوش کردن فعال Active Listening شبیه انعکاس/ بازتاب است. با این تفاوت که ما با عبارات و الگوهای تفکر خودمان، گفته های طرف مقابل را از ابتدا تا به اینجا به صورت مروری و خلاصه بیان می نماییم.

این روش به هر دو طرف کمک می کند که به درکی مشترک رسیده و جمع بندی درستی از مسئولیت های متقابل ایجاد شود. در عین حال با خلاصه سازی، پیگیری بحث برای ما و گوینده ساده تر خواهد شد.

ج) به اشتراک گذاری

مهارت گوش کردن فعال Active Listening در گام نخست شامل درک طرف مقابل و در گام بعد شامل فهمیده شدن توسط طرف مقابل است. پس از انجام گام های قبلی، در این مرحله پس از اتمام صحبت های گوینده، شما میتوانید ایده ها، دیدگاه ها، نظرات، احساسات و پیشنهادات خود را به وی بگویید.

ممکن است در گوش کردن فعال Active Listening، در این مرحله شما موقعیت های مشابه، تجارب همانند و یا ایده هایی که توسط نظرات گوینده در ذهنتان ایجاد شده را برای وی بیان کنید. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، در این مرحله شما وارد مهارت حل مسئله می شوید.

گوش کردن فعال Active Listening: 6 گام و 21 راهبرد
گوش کردن فعال Active Listening: 6 گام و 21 راهبرد

راهكارهاي عملي بهبود گوش کردن فعال Active Listening

حالا که شما مهارت های عملی گوش کردن فعال Active Listening را آموخته اید، می توانید از یک سری تاکتیک و استراتژی عملی برای بهبود این مهارت استفاده کنید. به یاد داشته باشید مهارت های رفتاری ما اکتسابی بوده و لازم است سراسر عمرمان تمرین کنیم تا در بهترین وضعیت باشیم.

در ادامه برای گوش کردن فعال Active Listening 21 راهکار توسط دکتر امیر محمد شهسوارانی جامعه شناس و روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES برای شما عزیزان ارائه شده اند:

  1. براي درك بيشتر گوينده به علايم غيركلامي (زبان بدن) او توجه كنيم.
  2. خود را به جاي گوينده قرار داده و سعي كنيم دنيا را از ديدگاه او ببينيم و درك كنيم.
  3. با پرسش هایی از خودمان، حساسيت گيرندگي مان را افزايش دهيم (چی شد او حالا اين موضوع را به من گفت ؟/ منظور او چيست؟/ نكات اصلي گفته او چيست؟/ و…)
  4. به ياد داشته باشيم كه سرعت متوسط تكلم انسان بين 125 تا 175 كلمه در دقيقه است. در صورتي كه سرعت متوسط تفكر انسان بين 400 تا 800 كلمه در دقيقه است. از اين فرصت براي پردازش اطلاعات گوينده خوب استفاده كنيم.
  5. عوامل حواس پرتي را به حداقل برسانيم:
  • بازی كردن با كليد و سكه و …
  • تكان خوردن يا حالت عصبي
  • ضرب گرفتن روي ميز با انگشتان
  • جابجا شدن مكرر
  • ور رفتن با گوشی موبایل/ تبلت و …
  • تماشاي تلويزيون
  • سر تكان دادن به عابرين
  • روزنامه خواندن و …..
  1. حین گوش کردن فعال Active Listening ارتباط چشمي مناسب برقرار كنيم: نه آن قدر خيره شويم كه گوينده را معذب كنيم و نه آن قدر به او نگاه نكنيم كه تصور كند به ارتباط با او علاقه اي نداريم.

انجمن های تخصصی مهارت های ارتباط موثر

  1. موانع فيزيكي را از بين ببريم (در دفتر كار خود، از پشت ميز بيرون آمده و در كنار او بنشينيم و صحبت كنيم.)
  2. بهتر است به گونه اي بنشينيم كه بدن ما كمي متمايل به جلو و به طرف گوينده باشد.
  3. احساسات درك شده اش را به او انعكاس دهيم (گويا موضوعي باعث خوشحاليت شده؟!/ غمگين به نظر مي رسي!/ پکری؟! و …)
  4. با بيان عباراتي، گوينده را به ادامه صحبت تشويق كنيم (خب خب!/ بعد چي شد؟/ جدي؟!/ واقعاً؟!/ خب بعدش؟ و …)
  5. گوينده را با سؤالات پي در پي بمباران نكنيم كه احساس كند مورد بازجويي قرار گرفته است.
  6. در گوش کردن فعال Active Listening به مطالب مهم، از يادداشت برداري نكات كليدي غفلت نكنيم.
  7. درك خود را از احساسات گوينده بيان كنيم مثلاً (به نظرم اين موضوع شما را ناراحت كرده!)
  8. گاهي موضوعات مهم مطرح شده را به گوينده يادآور شويم تا ميزان درك خود را مورد ارزيابي قرار دهيم (چند دقيقه اجازه دهيد ببيننم درباره چه چيزهايي صحبت كرديم؛ اول ….)
  1. منظور گوينده را با كلمات خودش به او انعكاس دهيم.
  2. براي خوب گوش دادن و درك بهتر گوينده ضروري است تلاش نماييم برخي خصوصيات و توانايي ها را در خود افزايش دهيم، براي مثال تحقيقات نشان داده اند:
  • كساني كه خزانه واژگان غني تري دارند، شنوندگان بهتري هستند.
  • كساني كه پيشرفت تحصيلي بهتري دارند، توانايي گوش دادن آنها نيز بيشتر است.
  • زنان در تفسير و تشخيص پيام هاي غيركلامي از مردان كارآمدترند.
  • معمولاً افراد درونگرا، شنوندگان بهتري هستند.
گوش کردن فعال Active Listening: 6 گام و 21 راهبرد
گوش کردن فعال Active Listening: 6 گام و 21 راهبرد

  1. تا وقتي كه گوينده مطلب خود را تمام نكرده و يا منتظر پاسخ نيست، سخن او را قطع نكنيم.
  2. موقع شنيدن سخناني كه خوشايند ما نيست و يا مخالف خواسته ها و تمايلات و افكار ما هستند، صبر و شكيباني از خود نشان داده و با علايم كلامي و غيركلامي نامناسب از خود عكس العمل نشان دهيم.
  3. عوامل مزاحم را از محل گفتگو دور كنيم (خاموش كردن راديو، تلويزيون، ضبط صوت در صورت ضرورت قطع تلفن و يا نصب و يا نصب كاغذي بر روي در اتاق با عنوان لطفاً مزاحم نشويد)
  4. از سدّها و موانع ارتباطي اكيداً پرهيز كنيم:
    – دستور دادن، تهديد كردن و ترساندن
    – موعظه، نصيحت و سخنراني كردن
    – قضاوت و انتقاد كردن
    – ارائه دلايل منطقي و يا راه حل
    – تحقير، توهين و ناسزا
  5. در پرسش، از پرسش های های كوتاه و باز استفاده كنيم.

نکته پایانی مهارت گوش کردن فعال Active Listening

تکنیک گوش کردن فعال Active Listening یکی از مهارت های پایه در روابط صمیمی همسران، والدین و فرزندان، مدیران و کارکنان و از همه مهمتر در فرآیندهای مشاوره و روان درمانی است.

یادمان باشد قضاوت كردن، برچسب زدن، ارائه راه حل، ارجاع به خود، مسخره كردن و قطع سخنان از جمله موانع ارتباط موثر و گوش کردن فعال Active Listening هستند.

البته به نظر دکتر امیر محمد شهسوارانی روانشناس و جامعه شناس IPBSES اینکه ما در هر لحظه از زندگی باید قضاوت کنیم امری کاملاً طبیعی است. اما منظور از قضاوت کردن، ایجاد بار ارزشی مثبت/منفی و یا درست/نادرست حین گوش کردن فعال Active Listening است. بهتر است اجازه دهیم فرد مقابل با آزادی نظرات خود برایمان واگویه نماید.