بیماری پارکینسون PD در نوروساینس یک بیماری نورودژنراتیو neurodegenerative وابسته به سن  age related محسوب می شود. در بیماران پارکینسن هسته های مغزی به تدریج تحلیل می روند. این تحلیل رفتن منجر به بروز علایمی می شود که شاخص ترین موارد قابل مشاهده شامل لرزش در اندام های بدن به ویژه دستان و پاها می باشد.

به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، Parkinson’s disease به مرور زمان و با پیشرفت بیماری دچار تشدید علایم نیز خواهد شد. بیماری پارکینسن بابت تاثیرات ظاهری آن بر کنترل عضلات، تعادل، و حرکت شناخته شده است

با گسترش بیماری پارکینسن، طیف وسیعی از مشکلات در حوزه های احساس، ادراک، توانایی های شناختی cognitive abilities، تفکر thinking، و سلامت روان mental health بیماران مبتلا ایجاد می شود.

انجمن های تخصصی و تالارهای گفتگو بیماری پارکینسون

بیماری پارکینسون PD دقیقاً چیست؟

بیماری پارکینسون طبق تعریف یک وضعیت خاص نورولوژیک مزمن از انواع بیماری های نورودژنراتیو است که بخش کوچکی از نورون های مغزی در ناحیه جسم سیاه یا سابستنشا نیگرا substantia nigra را درگیر می کند. سلول های این بخش از مغز به طور معمول دوپامین dopamine تولید می کنند که نوعی ناقل عصبی مغزی neurotransmitter و مسئول تنظیم حرکات، تفکر، و رفتار متعادل است.

بیماری پارکینسون یک بیماری مزمن و تدریجی است که سال های زیادی طول می کشد تا علایم آن به شکل تمام عیار و ناتوان کننده زندگی بیماران را مختل نمایند. در بیماری پارکینسن دسته ای از سلول های جسم سیاه از بین می روند که منجر به از دست رفتن نوع خاصی از دوپامین در مغز شده و در نتیجه علایم و عوارض بیرونی این بیماری مشاهده می شود.

تالارهای گفتگو در مورد بیماری های نورودژنراتیو سالمندی

علت بیماری پارکینسون PD چیست؟

علی رغم پیشرفت های گسترده، هنوز علت بروز بیماری پارکینسون PD مشخص نشده است. اما به نظر می رسد که این بیماری نتیجه تعامل بین عوامل مستعد کننده ژنتیکی و عوامل برانگیزاننده و یا راه انداز محیطی environmental triggerers می باشد.

بیماری پارکینسن یک بیماری مغزی نورودژنراتیو بشدت متغیر و متنوع است؛ هیچ دو بیماری سیر علایم و بیماری یکسانی را ندارند. طبق برآوردهای سازمان جهانی بهداشت WHO، آمار مبتلایان به بیماری Parkinson بیش از 10 میلیون نفر تخمین زده شده است.

افزون بر این، به نظر می رسد 10-15% از تمامی موارد رخداد incidence rate بیماری پارکینسن ناشی از جهش های ژنتیکی می باشند.

در کنار موارد وراثتی، عامل ها و راه اندازهای محیطی متعددی نیز می توانند سبب بروز بیماری نورودژنراتیو پارکینسون PD شوند:

·        آسیب های تروماتیک مغزی traumatic brain syndromes ·        سموم آفت کش و حشره کش pesticides
·        محل سکونت جغرافیایی altitude & latitude ·        سن بالا aging
·        شغل occupation ·        جنسیت مذکر male gender
·        مواجهه با فلزات سنگین heavy metals ·        اورات/ اسید اوریک urate
·        مواجهه با حلال ها و بای فنول های پلی کلرید poly chlorophenol

بیماری پارکینسون PD یا لقوه در مغز و اعصاب
بیماری پارکینسون PD یا لقوه در مغز و اعصاب

علایم بیماری در بیماران پارکینسون

به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناسی انستیتو رزا مایند، بیماری پارکینسون در طی مراحل مختلف خود علایم و عوارض گوناگونی را ایجاد می کند. معروفترین و شناخته شده ترین علایم بیماری Parkinson به صورت از دست رفتن کنترل بر عضلات می باشد.

از نظر متخصصان نورولوژی، علایم و عوارض بیماری پارکینسن معمولاً به دو دسته زیر قابل تفکیک هستند:

علایم حرکتی بیماری پارکینسون (motor signs& symptoms)

–       کندی حرکات بدن bradykinesia –       کاهش ملموس پلک زدن
–       رعشه در زمان استراحت عضلات tremor –       میکروگرافی (ریز خطی) micrographia
–       خشکی یا گرفتگی عضلات muscular stiffness –       ناتوانی در جمع کردن آب دهان
–       بی ثباتی حالت بدنی –       حالت صورت ماسکه hypomimia
–       مشکلات راه رفتن gait control –       مشکلات بلع disphagia
–       مشکلات حفظ تعادل ایستاده balance –       صدای آرام و نرم hypophonia

علایم غیرحرکتی بیماری پارکینسون (non-motor signs & symptoms)

–       افت فشار خون هنگام ایستادن –       از دست رفتن حس بویایی anosmia
–       یبوست constipation –       مشکلات تفکر thinking
–       ناتوانی در کنترل ادرار –       مشکلات تمرکز concentration
–       مشکلات جنسی sexual dysfunction –       دمانس ناشی از پارکینسن dementia
–       افسردگی depression –       تغییرات رفتاری و شخصیتی personality
–       مشکلات خواب (سندرم پای بی قرار، اختلال رفتاری REM، اختلال حرکت عضو حین خواب)

در صورتی که که شما و یا اطرافیانتان یک یا چند مورد از علایم فوق را داشته باشند، به معنای ابتلای شما یا ایشان به بیماری پارکینسن نمی باشد. ولی بهتر است در صورت مشاهده چنین علایمی برای بررسی ها، معاینه و ارزیابی دقیق به متخصصان نورولوژی (مغز و اعصاب) مراجعه بفرمایید.

بیماری پارکینسون PD یا لقوه در مغز و اعصاب
بیماری پارکینسون PD یا لقوه در مغز و اعصاب

مراحل بیماری در بیماران دارای پارکینسون

امروزه از لحاظ منطقی تقسیم بندی مراحل برای بیماری پارکینسون PD در بیماران دشوار است. زیرا هر یک از بیماران مبتلا به بیماری پارکینسن سیر تحول بیماری متفاوتی دارند. اما با این حال برای سهولت در این بررسی، می توان مراحل زیر را به شکلی بسیار عمومی برای بیماران مبتلا به Parkinson’s disease بر شماریم:

  • مرحله اول: علایم و عوارض اولیه بیماری به شکل خفیف ظاهر می شوند، اما بیمار PD می تواند به زندگی روزمره خود ادامه دهد.
  • مرحله دوم: علایم و عوارض بیماری همچون رعشه ها و خشکی عضلات تشدید شده و منجر به ضعف در حالت بدنی poor posture و مشکلات راه رفتن می شوند. استفاده از عصا در این مرحله به فرد برای جابجایی کمک می کند.
  • مرحله سوم: سرعت حرکت و جابجایی بدنی کم شده و تعادل فرد حین اسیتادن و راه رفتن به تدریج از دست می رود. در این مرحله فرد برای حرکت شامل راه رفتن و جابجایی نیازمند واکر است.
  • مرحله چهارم: علایم و عوارض بیماری پارکینسون PD شدید شده و منجر به مشکلات عدیده در زندگی روزمره می شوند به نحوی که بیمار به تنهایی قادر به زندگی نبوده و نیازمند پرستاری و مراقبت شبانه روزی است.
  • مرحله پنجم: در این مرحله ایستادن و راه رفتن برای بیماران پارکینسون غیر ممکن شده و معمولاً بیمار تنها با استفاده از صندلی چرخدار قادر به حرکت می باشد. اکثر بیماران در این مرحله عمده وقت خود را در رختخواب می گذرانند.

بیماری پارکینسون PD یا لقوه در مغز و اعصاب
بیماری پارکینسون PD یا لقوه در مغز و اعصاب

مقیاس اندازه گیری بیماری پارکینسون PD

بیماری نورودژنراتیو پارکینسون PD چندین سال طول می کشد تا به فاز علایم شدید و تمام عیار خود برسد. در گذشته یک ساختار مرحله ای گام به گام برای مشخص ساختن مراحل بیماری نورودژنراتیو پارکینسون در بیماران وجود داشت که با توجه به سیر متفاوت بیماری در افراد مختلف قابل اعمال به همه نیست.

به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناسی IPBSES، امروزه مقیاس اندازه گیری بیماری پارکینسون MDS-UPDRS شیوه استاندارد جامع برای ارزیابی، و سنجش گام به گام شدت بیماری پارکینسن PD در بیماران است. سیستم مقیاس اندازه گیری بیماری پارکینسون MDS-UPDRS به شکل زیر می باشد:

  • بخش اول: جنبه های غیر حرکتی non-motor در زندگی روزمره
  • بخش دوم: جنبه های حرکتی motor در زندگی روزمره
  • بخش سوم: معاینات حرکتی movement examination
  • بخش چهارم: مشکلات و دشواری های حرکتی movement difficulties

با استفاده از پروتکل های سنجش در هر یک از بخش های چهارگانه مقیاس اندازه گیری بیماری پارکینسون MDS-UPDRS به راحتی می توانیم میزان و شدت مشکلات هر بیمار را به طور اختصاصی مشخص نماییم. همچنین، با استفاده از مقیاس اندازه گیری بیماری پارکینسون MDS-UPDRS می توانیم بر اساس پزشکی مبتنی بر شواهد evidence-based medicine در درمان هر بیمار PD شیوه ای اختصاصی برای کاهش و مدیریت علایم و عوارض وی ارائه نماییم.

بیماری پارکینسون PD یا لقوه در مغز و اعصاب
بیماری پارکینسون PD یا لقوه در مغز و اعصاب

نشانه های زودهنگام  بیماری پارکینسون

در بیماران مبتلا به پارکینسون PD، شناسایی زود هنگام بیماری عاملی کلیدی برای درمان به موقع، افزایش طول عمر بیمار، کاهش علایم و عوارض، و نیز بهبود کیفیت زندگی quality of life QOL فرد بیمار و خانواده وی به شمار می آید.

بسیار سخت است متوجه شویم خودمان یا نزدیکانمان مبتلا به بیماری پارکینسون PD شده ایم. اما در صورتی که فردی دارای نشانه های زیر باشد، بهتر است برای بررسی های تشخیصی پارکینسن PD و معاینات عصبی مراجعه نماید:

·       رعشه یا ترمور tremor به ویژه در انگشت شست، دست، یا گونه:

در صورتی که بعد از ورزش سنگین، استرس شدید، آسیب دیدگی، و یا مصرف داروهای خاص باشد، نشانه پارکینسون PD محسوب نمی شود.

·       کوچک شدن دست خط و متراکم شدن کلمات نوشته شده در کنار هم micrography:

گاه به صورت طبیعی به سبب خشکی مفاصل انگشتان دست و کاهش بینایی در سالمندی، دست خط به طور طبیعی تغییر می کند.

·       از دست دادن بویایی در مورد مواد خاص Anosmia:

بوهایی همچون بوی موز، بوی خیار شور، بوی شیرین بیان (لیکور) و … حس نمی شوند. اما در سرماخوردگی، آنفولانزا، کووید-19 covid-19، و یا التهاب سینوس ها (سینوزیت) هم احتمال دارد که به طور موقت حس بویایی از کار بیافتد، اما بعد از رفع بیماری، قدرت بویایی شما باز می گردد.

·       مشکلات خواب:

به ویژه جابجا شدن و وول خوردن زیاد در تخت یا حرکت کردن حین رویا (خواب دیدن) طوری که همسرتان ناچار شود بستر خودش را از شما جدا کند.

بیماری پارکینسون PD یا لقوه در مغز و اعصاب
بیماری پارکینسون PD یا لقوه در مغز و اعصاب

·       مشکلات راه رفتن و جابجایی:

بروز احساساتی نظیر سفت شدن و یا خشک شدن دست ها و پاها؛ و کاهش دامنه نوسان دست ها که حتی بعد از شروع به حرکت کردن هم از بین نمی روند. این وضعیت بعد از آسیب دیدگی دست ها، پاها، لگن، ستون فقرات vertebrate، و شانه عادی بوده و به مرور برطرف خواهد شد.

·       یبوست constipation:

لطفاً در نظر داشته باشید که اگر رژیم غذایی dietary regime شما از نظر آب و فیبر ضعیف باشد، و یا داروهای خاصی همچون مسکن tranquilizer/ مواد مخدر narcotics مصرف کرده باشید این عارضه عادی است و با اصلاح رژیم غذایی و دارویی بر طرف می شود.

·       نرم و یا ضعیف شدن صدا hypophonia:

به گونه ای که دیگران نسبت به گذشته به سختی صدای شما را بشنوند. در صورت ابتلا به عفونت های تنفسی و ریوی این عارضه طبیعی بوده و بعد از بیماری مرتفع خواهد شد.

·       تغییر حالت چهره:

در این وضعیت دیگران در همه حال شما را دایماً با چهره ای جدی، افسرده و یا خشمگین می ببینند. حتی زمانی که این گونه نیستید باز هم قیافه تان همین طور خواهد بود.

برخی از انواع داروها نیز ممکن است منجر به بروز این تغییرات در صورت شوند. این موارد در بروشور عوارض دارویی هر دارو کامل درج شده و معمولاً بلافاصله یا اندکی بعد از قطع مصرف دارو بر طرف می گردند.

·       خواب آلودگی/ سرگیجه/ غش کردن:

به ویژه در زمان های ایستان و یا نشستن روی صندلی به صورت مداوم و مکرر. البته در صورتی که بدون ارتباط با فشار خون پایین شما باشد.

·       افت حالت بدنی poor posture:

شامل قوز کردن، خمودگی و یا دولا شدن به سمت جلو در زمان ایستادن است. این وضعیت در زمان آسیب دیدگی بدنی، بیماری و یا مشکلات اسکلتی، ارتباطی به علایم بیماری پارکینسون PD ندارد.

برای مطالعه، بحث و بررسی در مورد بیماری پارکینسون PD می توانید به تالارهای پرسش و پاسخ بیماری پارکینسون مراجعه بفرمایید.


دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *