ناشنوایی و کم شنوایی جزو آن دسته از اختلالات جسمانی حسی هستند که به شدت بر ساختارهای روانشناختی، مغزی، و شناختی افراد تاثیر دارند. از آنجا که نقایص شنوایی (ناشنوایی و کم شنوایی) بر تکلم و قدرت گفتار شخص اثر می­ گذارند، از معلولیت ­های مهم به شمار می آیند.

به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، شنوایی در مقابل بینایی سهم اندکی از مراکز پردازشی مغز را به خود اختصاص می دهد. اما با توجه به اهمیت آن در رشد عواطف، شخصیت، هیجانات و تعاملات اجتماعی، هر گونه ناشنوایی و یا کم شنوایی می تواند آسیب جدی به فرد وارد آورد.

ناشنوایی و کم شنوایی در پهنه زندگی ما

آدمی از بدو تول از طریق حس شنوایی auditory sense، گفتار اطرافیان را می­ شنود؛ و به تدریج آنچه را شنیده است به خاطر می­ سپارد و سپس برای خود یا دیگران بازگو می ­کند. پس اگر حس شنوایی دچار اختلال و یا نارسایی شود و به ­ویژه این نارسایی از بدو تولد یا قبل از پایه ­گذاری تکلم ایجاد شود، با توجه به شدت نارسایی این حس مهم، شخص از نعمت تکلم speech نیز محروم می­ شود.

بنابراین، شنوایی یکی از حیاتی ­ترین توانایی ­های حسی است که بدون آن بسیاری دیگر از توانایی ­های انسان برای سازگاری با محیط تحت­ الشعاع قرار می گیرند. این امر باعث اختلال در رشد اجتماعی social development و اکتساب مهارت­ های اجتماعی social skills acquisition خواهد شد.

ناشنوایی یک اختلال ناهمگون heterogeneous است که طبق برآوردهای انجام شده بیش از 70 میلیون نفر در سراسر دنیا از آن رنج می­برند. این اختلال شایع با فراوانی 1 در 1000 تولد زنده رخ می­ دهد که قیل از دوره زبان بازکردن prelingual و یا بعد از آن post-lingual شروع شده و ریشه نیمی از این موارد، ژنتیکی است.

انجمن علمی روانشناسی و آموزش استثنائی

تعریف ناشنوایی کم شنوایی

دربارۀ نقایص شنوایی و ناشنوایی تعاریف و طبقه­ بندی های زیادی صورت گرفته است. شایع ترین این طبقه بندی ها آن است که مبتلایان را به دو گروه اختلالات ناشنوایی و کم ­شنوایی تقسیم می­ کنند. این طبقه بندی بجز در مواردی که متخصصان تعاریف متفاوت و گوناگونی از آن ارائه می دهند نسبتاً ساده است.

در تعریف ناشنوایی می­ توان بیان داشت که فرد ناشنوا کسی است که قادر به احساس صوت و شنیدن صداها و صحبت­ های دیگران نیست.

به سخن دیگر، ما  به کسی «ناشنوا» می گوییم که در فرآیند رشد و تحول شخصیت خود از نعمت «صوت» و تجربۀ «شنیدن» پیام­ ها و محرک­ های صوتی و شفاهی محروم است. بسیاری از این اختلالات در آینده بدل به اختلالات رشدی developmental disorders بدل خواهند شد

همچنین، ناشنوا کسی است که اختلال شنوایی وی از روند پردازش موفقیت آمیز اطلاعات کلامی که از طریق شنیدن به دست می­ آید، چه با سمعک و چه بدون سمعک، جلوگیری می ­کند.

ناشنوایی و کم شنوایی در کودکان و بزرگسالان
ناشنوایی و کم شنوایی در کودکان و بزرگسالان

طبقه ­بندی انواع نارسایی­ های شنوایی در ناشنوایی و کم شنوایی

در عرف ناشنوا به کسی می گوییم که هیچ­ گونه شنوایی ندارد. اما در واقع از نظر صوتی عدۀ معدودی را می ­توانیم بیابیم که دستگاه شنوایی آنها کاملاً از بین رفته باشد. باید توجه داشت که امروزه در حوزه ­های توانبخشی از نظر کاربردی آسیب­های شنوایی به دو دسته «ناشنوایی و کم شنوایی» تقسیم می­شوند.

به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، بیشتر افرادی که از نظر آموزشی در گروه ناشنوایان جای می­ گیرند دارای مقداری جزیی شنوایی هستند، یعنی حس شنوایی آنها کاملاً از بین نرفته است.

بنابراین، آسیب ­های شنوایی می ­تواند طیف گسترده ­ای از ناشنوایی کامل تا درجات خفیف سنگینی گوش را در بر گیرد. از این رو ضروری است تا به بررسی و معرفی طبقات و دسته ­بندی این طیف از اختلالات پرداخت:

1.     ناشنوای مطلق:

به کسی می گوییم که تحت هیچ شرایط و با کمک گرفتن از هیچ امکانات و وسایلی. حتی با استفاده از تجهیزات الکترونیکی قادر به کاربرد حس شنوایی خود در زندگی روزمره نباشد.

2.    ناشنوا:

به کسی اطلاق می ­­شود که به هنگام تولد یا پیش از آن که زبان مادری را فرا گیرد دچار اختلال شنوایی می ­شود. وضعیت این اختلال باید به حدی باشد که نتواند زبان مادری را حتی با استفاده از سمعک از محیط پیرامون بیاموزد و یا بعدها بر اثر بیماری و حوادث دیگر شنوایی خود را از دست بدهد که در صحبت به درجات مختلف دچار محدودیت شود.

به بیان ساده ­تر، ناشنوا کسی است که میزان شنوایی او در حدی نباشد که بتواند زبان مادری را حتی با استفاده از سمعک مستقیماً از محیط بیاموزد.

لازم به ذکر است که از نظرگاه آموزشی ناشنوا کسی است که نتواند از برنامه­ ها و کلاس­ های درس عادی بهره گیرد و نیاز به تعلیم با روش خاص داشته باشد.

ناشنوایی و کم شنوایی در کودکان و بزرگسالان
ناشنوایی و کم شنوایی در کودکان و بزرگسالان

3.   نیمه شنوا:

به کسی اطلاق می ­شود که میزان شنوای او در حدی است که بتواند زبان مادری را با استفاده از سمعک و راهنمایی لازم از محیط بیاموزد. و با اندک یاری از خدمات عمومی افراد عادی برخوردار شود.

4.   سخت شنوا:

سخت شنوا یا سنگین­ گوش به فردی اطلاق می ­شود که با استفاده از سمعک قادر است کمبود شنوایی خود را تا حدی جبران نماید. و مراحل انتقال مفاهیم از طریق زبان را به طور موفقیت آمیزی به پایان رساند.

به بیان ساده ­تر، سخت شنوا کسی است که با وجود نقصی که در شنوایی خود دارد، از شنوایی خود بهره­ برداری نسبی می ­نماید.

انجمن های تخصصی روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی

عوامل موثر در ناشنوایی و کم شنوایی

علل موثر در ناشنوایی و کم شنوایی را می­ توان به شکل کلی در سه دسته مورد بررسی قرار داد:

الف) ناشنوایی ژنتیکی genetic:

این حالت به صورت یک صفت ژنتیکی منفرد یا به عنوان بخشی از یک سندرم به ارث رسیده است. تخمین زده می ­شود که حدود نیمی از تمام موارد ناشنوایی کودکان ناشی از علل ژنتیکی باشد.

ازدواج های خویشاوندی یکی از عمده عوامل شیوع بالای ناشنوایی ژنتیکی هستند. در بیشتر کودکانی که ناشنوایی ژنتیکی دارند، والدین شنوایی کامل دارند. اما حامل ژن­ های مغلوب ناشنوایی نامشخص هستند.

کودکان ناشنوایی که ناشنوایی در آنها به دلیل یک ژن غالب منفرد است. معمولاً در خانواده ­هایی متولد می­ شوند که تا به در آنها موارد ناشنوایی مشاهده شده است. در حالی که در خانواده­ های کودکانی دارای ناشنوایی حاصل از یک ژن مغلوب منفرد معمولاً سابقۀ ناشنوایی دیده نمی ­شود.

ناشنوایی و کم شنوایی در کودکان و بزرگسالان
ناشنوایی و کم شنوایی در کودکان و بزرگسالان

ب) ناشنوایی مادرزادی congenital:

انواع آسیب های مغزی مادرزادی شامل بیماری­ های مادر در زمان بارداری مانند سرخجه German Measles ، آسیب ­های وارده بر جنین در دوران رشد و یا صدماتی که در زمان تولد ممکن است بر جنین وارد شود، می­ گردد.

پ) ناشنوایی اکتسابی (عارضی) acquired:

این دسته از ناشنوایی ­ها معمولاً ناشی از بیماری یا ضایعه هستند. و عللی متعدد نظیر عفونت ­های ویروسی (اوریون، سرخک، مننژیت)، التهاب گوش میانی، تب ­های شدید. مصرف برخی از داروها، ضربه، تصادف ­ها، اشتغال به حرفه ­های پر سر و صدا و پیری دارند.


دیدگاه‌ها

2 پاسخ به “ناشنوایی و کم شنوایی در کودکان و بزرگسالان”

  1. طاهره رحمانی خواجویی نیم‌رخ
    طاهره رحمانی خواجویی

    درود
    مقاله بسیار خوب با ادبیاتی ساده و روان است. از خواندنش خرسند شدم.
    البته با توجه شغل مرتبط با رشتهُ تحصیلی ام ، دبیری دانش آموزان استثایی ، این مقاله برای من دارای مطلب جدیدی نبود.

    با سپاس بدرود.

  2. درود، وقت بخیر
    سپاس از لطف و صرف وقت در مطالعه و سپاس از نظر ارزشمندتون.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *