پرسشنامه موفقیت خلاقانه (CAQ)

پرسشنامه موفقیت خلاقانه (CAQ)

مقدمه

خلاقیت سازه ای است که توجه زیادی را در سالهای اخیر به خود جلب نموده است. منظور از خلاقیت وضعیتی است که طی آن فردی چیزی را به شکلی ارزشمند شکل می دهد. چیزی که خلق می شود می تواند ملموس (کالا، شیء، محصول، داستان، فیلم نامه، نقاشی، و …) یا ناملموس (ایده، نظریه، آهنگ، جوک، و …) باشد.

خلاقیت که ابتدا در روانشناسی مورد بررسی قرار گرفت به تدریج جای خود را در روانشناسی صنعتی و سازمانی، جامعه شناسی، مدیریت استراتژیک، رهبری سازمانی، و بازرگانی نیز باز کرد. تصور بر این است که خلاقیت سازه ای گسترده است و در برگیرنده ابعادی از هوش، شخصیت، و ساختارهای عصبی مغز است. امروزه آموزش و تقویت خلاقیت یکی از برنامه های اساسی مدارس و سازمان های پیشرو محسوب شده و برنامه های مدوم تمرینات مهارت‌های تفکر خلاقانه بخشی از ساعات عملکردی دانش آموزان و کارکنان آنها را تشکیل می دهد.

یکی از جنبه های بسیار مهم خلاقیت، خلاقیت سازمانی است. این حوزه از روانشناسی صنعتی و سازمانی به بررسی تاثیرات و سودمندی کاربرد خلاقیت در محیط کاری توسط کارکنان برای توسعه پایدار و افزایش مزیت رقابتی سازمان ها می پردازد. برای بررسی سودمندی سازمانی لازم ماموریت سازمان، زمینه محیطی، ماهیت کار، محصولات تولیدی، و خواسته های مشتریان در نظر گرفته شود. به همین دلیل مهارت های تفکر خلاق برای شناسایی گلوگاه های کاری، درک مشکلات و موانع موجود و داشتن غریزه ای درونی برای پیشرفت لازم است. پژوهش های روانشناسی صنعتی و سازمانی نشان داده اند هر چه میزان مهارت های تفکر خلاق کارکنان در سازمان ها بیشتر باشد، بازگشت سرمایه کارکنان در آن سازمان بیشتر است.

رسشنامه موفقیت خلاقانه (CAQ)

خلاقیت جنبه‌های متعددی دارد که بطور معمول شامل فرآیند، محصول، فرد و محل (۴P) می شود. همچنین، طبق بررسی های صورت گرفته، خلاقیت تنها یک بعد ندارد، بلکه بعنوان یک مهارت پایه محسوب می شود که در حوزه های مختلف زندگی و کار افراد خود را نشان می دهد. در این معنا بهترین تعریف از خلاقیت، یک نظام و الگوی سازمان یافته تفکر (TRIZ) است که به فرد برای یافتن راه حل های جدید کمک می کند.

در همین راستا کارسون و همکارانش در سال ۲۰۰۵ میلادی در دانشگاه هاروارد به تهیه پرسشنامه موفقیت خلاقانه پرداختند که بتواند بطور همزمان جنبه های مختلف این خصوصیت ناب و ارزشمند افراد را در مدارس، دانشگاه ها، و سازمان ها بسنجد.

ساختار پرسشنامه موفقیت خلاقانه (CAQ)

پرسشنامه موفقیت خلاقانه (CAQ) که به صورت یک پرسشنامه خودسنجی است، شامل ۹۳ گویه در ۱۱ بخش است که ۱۰ حوزه خلاقیت را می سنجد. هر حوزه خلاقیت بصورت لیکرت ۸ بخشی است که پاسخگو تنها می تواند یکی از گزینه ها را برای هر یکی از ۱۰ حوزه انتخاب نماید. حوزه های خلاقیت شامل هنرهای بصری، موسیقی، رقص، طراحی معماری، نوشتن خلاقانه، شوخی (طنز)، اختراعات، اکتشافات علمی، تئاتر و فیلم، آشپزی و سفره آرایی هستند

خصوصیات هنجاری و روانسنجی CAQ

طبق بررسی‌های صورت گرفته این پرسشنامه شاخصه‌های پایایی بالایی دارد. آلفای کرونباخ این پرسشنامه ۰٫۹۶ و پایایی باز آزمایی پرسشنامه موفقیت خلاقانه ۰٫۸۱ محاسبه شده است. همچنین، اعتبار واگرای CAQ شامل همبستگی ۰٫۴۷ پریشنامه تفکر واگرا، ۰٫۳۳ با پرسشنامه شخصیت خلاق، ۰٫۵۱ با عامل هوش از مدل شخصیتی گلدبرگ، و ۰٫۳۳ با عامل شخصیتی گشودگی نسبت به تجربه مدل شخصیت ۵ عاملی مک کری و کاستا است.

از نظر عاملی، تحلیل عوامل به ۳ عامل خلاقیت بیانی، خلاقیت علمی و خلاقیت عملکردی منتهی شده است. همچنین، برخی دیگر از تحلیل های عاملی به دو عامل خلاقیت هنری و خلاقیت علمی رسیده اند.

لینک منبع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر (further reading)

Reliability, Validity, and Factor Structure of the Creative Achievement Questionnaire

(2005). Reliability, Validity, and Factor Structure of the Creative Achievement Questionnaire. Creativity Research Journal: Vol. 17, No. 1, pp. 37-50.