مدیریت هیجان: مهارت ششم از مهارتهای دهگانه زندگی
نگارنده: دکتر امیر محمد شهسوارانی
مقدمه
هیجان کلمهای است که در روانشناسی برای بیان تمام حالات احساسی و روانی مثبت و منفی و علایم جسمانی و روانی همراه آن به کار میرود. برخی هیجانها عبارتند از خشم، ترس، سوگ، ماتم، عشق و محبت، تنفر، امید، ناامیدی، نگرانی، احساس حقارت، غرور، غم و اندوه، شادی، تعجب، شرم، پشیمانی، دلسوزی و …
تعریف هیجان
در تعریفی ساده میتوان گفت هیجانات تغییراتی جسمانی و روانی هستند که به طور مستقیم به دنبال ادراک یک واقعیت تحریک کننده ایجاد می شوند.
هیجان در زبان فارسی کلمهای است که بیشتر برای بیان احساسات و حالتهای پر شور و با انرژی بکار میرود، اما از نظر روانشناسی، هیجانها، بیان تمام حالتهای احساسی و روانشناختی مثبت و منفی را در بر میگیرند.
هیجانها نقش مهمی را در زندگی ما ایفا میکنند. هیجانات به رویاها خاطره ها و ادراکهای ما جان میبخشند و وقتی که دچار اختلال شوند، سهم عمدهای در اختلالات روانی برعهده دارند. هیجانها معمولاً به احساسها و واکنشهای عاطفی اشاره دارند.
هر هیجان از سه مؤلفه اصلی برخوردار است:
مؤلفه شناختی، شامل افکار ، باورها و انتظارهایی که نوع و شدت پاسخ هیجانی را تعیین می کنند. آنچه برای یک فرد فوق العاده لذت بخش است ، ممکن است برای دیگران کسل کننده یا آزار دهنده باشد.
مؤلفه فیزیولوژیکی که شامل تغییرهای جسمی در بدن است. مثلاً، هنگامی که بدن از نظر هیجانی به واسطه ترس یا خشم برانگیخته می شود، ضربان قلب افزایش می یابد، مردمک ها گشاد می شوند، و میزان تنفس بیشتر می شود.
مؤلفه رفتاری به حالتهای مختلف تجلی هیجانها اشاره می کند جلوه های چهرهای، حالت های اندام و حرکتهای بیانگر و آهنگ صدا همراه با خشم، لذت، غم و هیجان های دیگر تغییر می کند.
اگر بتوانیم مدیریت مطلوبی بر ابراز هیجانهای خود مانند شادی، غم، خشم، ترس، نگرانی و… داشته باشیم، رویاها، خاطره ها و ادراکهای ما جان می گیرند.
مهارت مدیریت هیجان
مهارت مدیریت هیجان، فرد را قادر می سازد تا هیجان ها را در خود و دیگران تشخیص داده، به نحوه تأثیر آنها بر رفتار پی ببرد و بتواند واکنش مناسبی به هیجان های مختلف نشان دهد. به عبارت دیگر، مدیریت هیجان شامل تشخیص هیجانها را در خود و دیگران، شناسایی نحوه تأثیر هیجان ها بر رفتار و کنشوری، ارائه واکنش های مناسب به هیجان های مختلف است.
همه ما در زندگی به یادگیری هدفمند مدیریت هیجانات شدید خود نیازمندیم؛ اگر با حالات هیجانی مخرب بخصوص غم، خشم، و سوگ، درست برخورد نشود، این هیجانات تأثیر منفی و بسیار مخربی بر سلامت جسمی و روانی خواهد گذاشت و برای سلامت پیامدهای منفی به دنبال خواهند
شناخت هیجانات فردی و هیجانات دیگران و نیز توان تعامل مناسب با هیجانات دیگران، امروزه به نام هوش هیجانی معروف شده است. هوش هیجانی در محیطهای مختلف تحصیلی و شغلی برای افزایش بهرهوری فردی و سازمانی بسیار است. افراد دارای هوش هیجانی بالا قادرند از هیجانات به نفع خود و روابطشان استفاده کنند.
مشکلات و دشواریهای موجود در پردازش هیجانی درست و نیز سطح پایین دانش مدیریت هیجان، میتوانند منجر به بروز اختلالات شدید روانی و ارتباطی شوند.
ویدئوی زیر به توضیح مختصر مهارت مدیریت هیجان ، از مهارتهای دهگانه زندگی، و نقش مهم آن در مدیریت عواطف و زندگی پرداخته است:
(در صورت جذابیت و علاقمندی به موضوع، مطلب را برای دیگران نیز بازنشر فرمایید).
کانال #دکترامیرمحمدشهسوارانی
TELEGRAM:
https://t.me/DrAmirMohammadShahsavarani
INSTAGRAM:
http://bit.ly/IPBSES-Institue