پرسشنامه فراشناخت-30 (MCQ-30)
مقدمه
یکی از مفاهیم خاص و جذاب سال های اخیر در روانشناسی شناختی، فراشناخت است. این مفهوم به عنوان پایه و اساس بسیاری از مشکلات کارکردی و نیز اختلالات روانی مورد بررسی قرار گرفته و بویژه در زمینه سلامت روان جایگاهی ممتاز کسب نموده است.
فراشناخت یک مفهوم چند وجهی است و به دانش یا باورهایی اطلاق می شود که مربوط به تفکر و راهبردهای افراد برای تنظیم و کنترل فرآیندهای تفکر هستند. طبق پژوهش های متعدد در حوزه های تحصیلی، شغلی، و نیز بالینی، بسیاری از رفتارهای مقابله ای (چگونگی مواجهه افراد با مشکلات و مسایل پیش رو در زندگی و کار) ماهیت فراشناختی دارند که باید در تبیین مسائل مربوط به سلامت روان مورد توجه قرار بگیرند.
تاثیرات فراشناخت در زندگی
فعال شدن عوامل فراشناختی منفی موجب ارزیابی منفی فکر مزاحم به عنوان نشانه تهدید میشود و سلامت روان فرد را با مشکل مواجه میسازد. باورهای فراشناختی در قالب مهارتهای آگاهی دهنده عمل می کنند که طی یادگیری و پردازش اطلاعات مورد استفاده مغز قرار گرفته و جریان پردازش اطلاعات را تسهیل می نمایند.
رویکردفراشناختی بر این باور است که افراد به این دلیل دچار مشکلات پردازش هیجانی و نقایص مدیریت هیجانی میشوند که نظام مغزی فراشناخت های آنها با شیوه ای به محرک های درونی و بیرونی پاسخ می دهد که نتیجه آن تداوم هیجان منفی و تقویت باورهای منفی است.
پرسشنامه فراشناخت-30 (MCQ-30)
رویکرد فراشناختی دریچه ای جالب توجه برای بررسی پردازش های هیجانی، به ویژه در زمان های مواجهه با رخدادهایی است که منجر به بروز هیجانات منفی می شوند. رفتارهای ضد تولید کارکنان در سازمان، ناتوانی از کنترل هیجانات منفی در محیط کاری، کاهش کار گروهی و بهره وری سازمانی، واکنش های ضد سازمانی پرسنل حین بحران، ناتوانی/ امتناع از انجام رفتار سودمند اجتماعی، کاهش رفتار شهروندی، و افزایش رفتار های گله ای به ویژه در بازارهای مالی بورس سهام و فارکس، از جمله نتایج عمده ضعف نظام های فراشناختی افراد محسوب می شوند.
بر این اساس پروفسور ولز، پروفسور کارترایت-هاتون در سال 2004 به طراحی پرسشنامه فراشناخت-30 (MCQ-30) برای سنجش و غربالگری توانمندی های شناختی افراد پرداختند.
ساختار پرسشنامه فراشناخت-30 (MCQ-30)
پرسشنامه فراشناخت مشتمل بر 30 گویه خبری است و پاسخگویان در یک طیف 4 درجه ای لیکرت از موافق نیستم (1) تا کاملاً موافقم (4) طراحی نظر خود را در مورد هر جمله بیان می نمایند. این پرسشنامه دارای 5 خرده مقیاس شامل اعتماد شناختی، باورهای مثبت در مورد نگرانی، خودآگاهی شناختی، افکار خطرناک و کنترل ناپذیر، و نیاز به کنترل افکار است.
بازه نمره گذاری برای هر یک از خرده مقیاس ها از 6 تا 24 و برای کل مقیاس از 30 تا 120 است. تمامی خرده مقیاس ها به صورت مستقیم نمره گذاری شده و نمره های بالاتر نشان دهنده سطوح بالاتر مسئله در هر یک از آن خرده مقیاس ها است.
ویژگی های روانسنجی پرسشنامه فراشناخت-30 (MCQ-30)
برای بررسی پایایی این پرسشنامه، ضریب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس های آن در دامنه 72/0 تا 93/0 و ضریب پایایی باز آزمایی برای نمره کل پس از 22 تا 118 روز، 75/0 و برای خرده مقیاس ها 59/0 تا 87/0 گزارش شده است.
ضریب همسانی درونی این آزمون در ایران به روش آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 91/0 و برای خرده مقیاس ها در دامنه ای از 71/0 تا 87/0 گزارش شده است. همبستگی خرده مقیاس های آن با کل آزمون در دامنه 58/0 تا 87/0 و همبستگی آنها یا یکدیگر بین 26/0 تا 62/0 محاسبه شده است.
درحوزه اعتبارسنجی پرسشنامه فراشناخت-30 (MCQ-30)، همبستگی آن با پرسشنامه اضطراب صفت-حالت 53/0، با پرسشنامه نگرانی حالت 54/0، و با پرسشنامه اختلال وسواس فکری-عملی 49/0 به دست آمده است.
