سردرد میگرنی: تعریف، دسته‌بندی، سبب‌شناسی و تشخیص

دو درد سردرد و کمر درد در نوع بشر بعنوان رایج‌ترین شکایت‌های طبی و روانشناختی مطرحند که در میان سردردها، سردرد میگرنی معروف‌ترین آنهاست. در مورد سردرد، مهم‌ترین بخش، تشخیص درست آن است. انجمن بین المللی سردرد (IHS) بطور دوره‌ای اقدام به چاپ طبقه‌بندی بین‌الملیی اختلالات سردرد نموده است. در پژوهش‌های مرتبط با سردرد، مهم‌ترین بخش، شناسایی و تشخیص افتراقی دقیق نوع سردرد و در ادامه سبب‌شناسی آن است.

لازم به ذکر است، بسیاری از سردردها قابل درمانند و همچون سایر اختلالات مزمن، با اصلاح سبک زندگی، بویژه اصلاح الگوهای تغذیه و خواب/بیداری براحتی می‌توان آنها را مدیریت نمود. اما در مورد میگرن، وضعیت به گونه‌ای دیگر است. امروزه میگرن اختلالی عصبی-عروقی تلقی شده که ممکن است بر اثر استرس، اضطراب، تنش، و یا بیماری‌های دیگر تشدید شود، اما علت ایجاد آن مشخصاً جداست (و هنوز بطور دقیق مشخص نشده است).

طبق دستورالعمل IHS، سردردهای اولیه به صورت ۱) سردردهای تنشی، ۲) میگرن، ۳) سردرد خوشه‌ای و سایر سردردهای عصب خودمختار سه‌قلو [عصب پنجم مغزی] و ۴) سایر سردردهای اولیه طبقه‌بندی شده‌اند.

انواع اصلی سردرد میگرنی

بر اساس طبقه‌بندی بین المللی سردرد، ICHD ، دو زیرگروه از میگرن وجود دارد: میگرن با و بدون آئورا. سردرد میگرن رایج یک طرفه، ضربان‌دار، تشدید شونده با فعالیت بدنی و با ماندگاری ۴ تا ۷۲ ساعت است. نشانه‌های مرضی شامل حالت تهوع، و افزایش حساسیت به نور و صدا هستند. میگرن بدون آئورا رایج‌ترین زیرگروه میگرن است و اغلب رابطه نیرومندی با دوره قاعدگی دارد.

یک سوم بیماران دارای میگرن آئورا را تجربه می‌کنند که پیش‌آیند یا همراه با شروع سردرد میگرنی است. نشانه‌های مرضی آئورا شامل توهمات شنیداری یا بویایی، سرگیجه، گزگز یا مورمور شدن یا بی‌حسی صورت و اندام‌های انتهایی، حساسیت بیش از حد به لمس شدن، اختلال در بینایی، و پاراستزی دست، صورت، لب‌ها، و زبان است. اختلالات بینایی (آئورای بینایی) بصورت جرقه‌های سپید و سیاه، یا نورهای رنگی، یا خطوط زیگزاگ خیره‌کننده، یا دید تار و مه‌گرفته است.

بخش‌های سردرد میگرنی

هر سردرد میگرن شامل سه بخش پیش‌نشانه‌ای، درد، و پس‌نشانه‌ای است. بخش پیش‌نشانه‌ای همراه با بی‌قراری، تحریک‌پذیری، افسردگی ای سرخوشی، خستگی، ولع خوردن (شکلات)، یبوست یا اسهال، افزایش ادرار و میل به دفع آن، گرفتگی و تشنج عضلات ذوزنقه‌ای [عضلات پشت گردن که از پشت گوش تا میانه کتف ادامه دارند]، خارشک، و ناتوانی در آرام گرفتن است.

وقوع مرحله درد معمولاً تدریجی است. درد ممکن است یک‌طرفه یا دوطرفه باشد. معمولاً در هر حمله جهت درد تغییر می‌کند. درد ممکن است همراه با نشانه‌های مرضی آئورا، اسهال، و تعریق باشد. ممکن است ورم‌های موضعی در جمجمه یا صورت، خشکی گردن، و احساس سرما و مرطوب شدن اندام‌های انتهایی نیز رخ دهند. در مرحله پس‌نشانه‌ای بیمار احساس خستگی یا «خماری» می‌کند، و مشکلات شناختی، نشانه‌های مرضی گوارشی، افسردگی، یا حتی برعکس، احساس تازگی و سرخوشی دارد.

مشخص شده است موارد زیر در افزایش احتمال آغاز حملات سردرد میگرنی نقش عمده دارند:

• نوسانات چرخه قاعدگی، قرص‌های کنترل بارداری، نوسانات هورمونی حین یائسگی
• غذاهای حاوی تیرامین من جمله مشروبات الکلی قرمز، پنیر مانده، ماهی دودی، جگر مرغ، انجیر، و برخی انواع لوبیا
• غذاهایی نظیر شکلات، آجیل، کره بادام زمینی، آوکادو، موز، فرآورده‌های لبنی، غذاهای تخمیر شده و انواع ترشی و شور
• قهوه
• دخانیات
• بعد از یک دوره استرس هنگامی که احتمال آرمیدگی است. میگرن اغلب در تعطیلات آخر هفته، در آغاز شروع تعطیلات و یا بعد از کار در غروب رخ می‌دهد

علل وقوع سردرد میگرنی

نظریه‌های موجود در مورد آسیب‌شناسی فیزیولوژیک میگرن متفاوتند. سطوح پایین سروتونین منجر به انقباض رگ‌های خونی در برخی نقاط مغز، همچون لوب گیجگاهی، می‌شود. بلافاصله پس از آن، رگ‌های خونی گشاد می‌شوند که بنظر می‌رسد علت سردرد باشد. علت دقیق افت سروتونین هنوز به طور کامل مشخص نشده است. سابقاً دلیل اصلی میگرن را عروقی می‌دانستند. در چند دهه اخیر میگرن بعنوان اختلالی مغزی شناخته می‌شود، نوعی سردرد عصبی-عروقی که در آن رخدادهایی عصبی منجر به گشاد شدن رگ‌های خونی و تشدید درد و در نتیجه افزایش فعالیت عصبی است.

میگرن شامل کژکاری در مسیرهای ساقه مغز است که در حال عادی مسئول تنظیم درون‌داد حسی هستند. مسیر کلیدی درد، درون‌داد سه‌قلو-عروقی از رگ‌های مننژی است. این اعصاب از طریق گره عصبی سه‌قلو و سیناپس‌های نورون‌های مرتبه دوم در مجموعه سه‌قلو-گردنی حرکت کرده و سپس به مسیر سه‎قلو-تالاموس رفته و پس از تقاطع در ساقه مغز، با نورون‌های تالاموس سیناپس می‌کنند (گودسبی، لیپتن، و فراری، ۲۰۰۲). یکی از بزرگترین اشتباهات متخصصان این است که سردرد میگرنی را بعنوان علامتی از استرس، یا اضطراب تلقی کنند.

لینک منبع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر (further reading)

The International Classification of Headache Disorders - ICHD-3

On behalf of the the International Headache Society we present the third edition of the International Classification of Headache Disorders (ICHD-3).

در صورت تمایل می‌توانید مطالب مرتبط را در سایت مطالعه فرمایید

http://www.ipbses.com/rozamand/stress-model-04/

(در صورت جذابیت و علاقمندی به موضوع، مطلب را برای دیگران نیز بازنشر فرمایید).
کانال #دکترامیرمحمدشهسوارانی

TELEGRAM:
https://t.me/DrAmirMohammadShahsavarani
INSTAGRAM:
http://bit.ly/IPBSES-Institue