پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه کالیفرنیای جنوبی ایالات متحده امریکا در پژوهشی مروری به بررسی نتایج تصویربرداری مغزی بیماران کووید19 پرداختند.
اهمّ یافتهها به شرح زیرند:
الف)
- با اینکه ویروس کرونا بطور عمده سیستم تنفسی را هدف قرار می دهد، اما تغییرات مغزی و نخاعی در بیماران مبتلا به کووید-19 زیاد است.
- مشکلات عصبی رایج در مبتلایان به کووید-19 شامل از بین رفتن بویایی (آنوسمیا)، سردرد، دردهای عضلانی (میالژی)، مشکلات عروقی مغز، آنسفالوپایت، و سندرم های التهاب عصبی هستند که مدتها بعد از پایان بیماری همراه بیمار باقی می مانند.
- دو فرضیه تاثیر کووید-19 بر مغز شامل انتقال از طریق خون و لنف، و واکنش های ایمنی شدید (طوفان سیتوکین) است که منجر به لخته خونی در مغز می شود.
- در 60% از موادر تصویربرداری مغزی بیماران کووید-19 توسط CT اسکن و MRI، ترمبوز عروقی، ناهنجاری های علامتی کرتکس، خونریزی مغزی، سندرم آنسفالوپاتی خلفی ناشی از خونریزی مغزی، مننژیت، آنسفالیت، آسیب های چند کانونی ماده سفید، آسیب های عقده های پایه، آسیب های ناشی از هایپوکسی، اسیب های سیتوتوکسیک جسم پینه ای، و آنسفالومیلیت حاد منتشر مشاهده شده است.
- دراکثر موارد وجود آسیب در تصویربرداری مغزی بیماران کووید-19، حالت هایی مشابه سکته مغزی ناشی از لخته خونی (ترومبوز) و خون ریزی مغزی مشاهده شده است.
ب)
- سندرم گیا-باره (GBS) که شامل حمله ویروس های کرونا به ریشه اعصاب نخاعی بویژه محدوده کمری است جزو موارد متعدد گزارش شده در بیماران مبتلا به کووید-19 است که بطور متوسط 11 روز بعد از شروع علایم کووید-19 آغاز می شود و در حدود 40% افراد مبتلا، دچار ناهنجاری های نخاعی در تصویربرداری می شوند. عوارض آن شامل ضخیم شدن ریشه نخاع، رادیکولیت (تحت فشار قرار گرفتن ریشه عصب نخاع)، ضخیم شدن پردههای مننژ و تخریب اعصاب (میلوپاتی) هستند.
- بررسی های PET اسکن مغز بیماران مبتلا به کووید-19 نشانگر ناهنجاری های متابولیک است. کاهش متابولیزم در کرتکس پیش پیشانی و کرتکس حدقه ای-پیشانی، و افزایش متابولیزم کرمینه مخچه مشاهده شده در PET به دلیل طوفان سیتوکین بوده و تاکنون در هیچ MRI مشخص نشده اند.
راهبردهای کارکردی:
- تمامی پژوهشهای مورد بررسی در این نوشتار نشان از آسیبهای خطرناک و جدی در دستگاه اعصاب مرکزی (CNS) حداقل 60% بیماران مبتلا به کووید-19 هستند.
- تصویربرداری مغزی بیماران کووید-19، بخصوص MRI و PET اسکن، ارزیابی های دقیقی از احتمال مخاطرات مغزی ناشی از این بیماری را مقدور خواهد ساخت.
- آسیبهای مغزی وارد شده به افراد طی کووید-19، سلامت روانشناختی و کارکردهای شناختی مغز را با مشکلات عدیده مواجه میسازد. این مشکلات مدتها پس از بیماری نیز پار برجا بوده و نیازمند درمان و توانبخشی هستند.
- لازم است بیماری کووید-19 تنها بعنوان یک بیماری تنفسی در نظر گرفته نشده و مخاطرات جانی آن بویژه سکته مغزی نیز توسط کادر درمان بطور دایم بررسی شود. بنابراین، رعایت جدی پروتکلهای بهداشتی برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا بسیار مهم است.
Neuroimaging findings in COVID-19: A narrative review
Highlights
- Brain imaging should be considered in the diagnostic workup of those COVID-19 patients who present with neurological symptoms.
- Vascular thrombosis and hemorrhagic patterns are the most common reported imaging abnormalities in these patients.
- Cortical signal abnormalities and neuroinflammatory features are amongst the other common radiologic features in neuro-COVID-19 patients.
Keywords
COVID-19, SARS-CoV-2, Brain, CNS, Neurologic sequelae, MRI, Neuroimaging, Stroke, Meningitis, Encephalitis, Acute, disseminated encephalomyelitis, Encephalopathy
لینک منبع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر ??(further reading)??
Neuroimaging findings in COVID-19: A narrative review
In this mini-review, we aim to summarize some of the most common neuroimaging findings seen in patients with COVID-19.
