مهارت حل مسئله: مهارت هفتم از مهارتهای دهگانه زندگی
نگارنده: دکتر امیر محمد شهسوارانی
مقدمه
ما روزانه با مسائل مشکلات زیادی -ساده و گاه پیچیده- مواجه می‌شویم که بعضاً راه حل آنها را نمی‌دانیم بطور معمول، در زندگی امروزی، با توجه به گسترش علم و پیچیدگی فزاینده محیط زندگی، تعداد مسایلی که نمی‌دانیم از دانسته‌های ما در حال سبقت هستند.
اگر در برخورد با این مسائل نیاموخته باشیم که با روش‌های عقلانی و بهینه، آنها را پشت سر بگذاریم، حتی مشکلات ساده هم تبدیل به استرس‌های جدی می‌شوند. توانایی حل مسئله به ما کمک می کند مسائل زندگی را به شکل مطلوب حل و فصل کنیم. اگر مسائل مهم زندگی حل نشده باقی بمانند سلامت روانی و جسمانی تهدید می‌شود.
مشکلات ضعف در مهارت حل مسئله
نتیجه عادی و معمول ناتوانی در حل مسئله، حاد شدن استرس، وضعیت‌های وحشت‌زدگی، بیماری‌های سایکوسوماتیک (روان-تنی)، استرس شغلی، فرسودگی شغلی، اختلالات خلقی و بیماری‌های مزمن خطرناک همچون سرطان‌ها هستند. ناتوانی در حل مسئله، منجر به شکست در مدیریت استرس می‌شود.
همه ما در تمامی عرصه‌های زندگی فردی و اجتماعی با مسایل و مشکلات متعددی مواجه می شویم. در واقع زندگی چیزی جز روند پیاپی مواجه شدن با مسایل و مشکلات و تلاش برای حل و فصل آنها نیست. بنابراین، وجود مسایل (معمولاً دشوار) در زندگی طبیعی است و هر کسی بطور روزمره در زندگی خود با مشکلاتی روبرو می‌شود.
ما خواه نا‌خواه با مشکلات متعددی در زندگی خود مواجه می‌شویم و بهتر است به جای اینکه منفعلانه عمل کرده و آرزو کنیم کاش هیچ مشکلی در زندگی ما پیش نیاید، بیاموزیم چطور مسایل آسان و دشوار زندگی خود را حل کنیم.
تعریف مسئله
مسئله تعامل بین شخص و محیط است در آن بین تقاضا و خواسته محیط و امکانات و پاسخ های دردسترس فرد ناهماهنگی و عدم تعادل ادراک می شود و روش فوری برای کاهش این عدم تعادل در دسترس نیست. مهارت حل مساله رویکردی منظم و متوالی است که به فرد کمک می‌کند تا به طور موثری مسائل زندگی خود را حل کند.
تعریف مهارت حل مسئله
مهارت حل مسئله در حقیقت یک فرآیند شناختی-رفتاری-عاطفی که در آن فرد یا گروه تلاش می‌کند راه حل یا شیوه مقابله موثری برای یک مسئله خاص شناسایی یا کشف نماید. موفقیت در حل مسئله با کیفیت زندگی، رضایت از زندگی، رضایت از شغل، و موفقیت‌های شغلی، تحصیلی، و خانوادگی ارتباط مستقیم دارد.
افراد در طول زندگی بارها با مشکلاتی رو به رو می‌شوند که نیاز به اتخاذ تصمیم و عمل مناسب دارد. اما غالباً افراد نمی‌توانند آن را به خوبی انجام دهند و یا راه‌حل‌های نادرستی انتخاب می‌کنند که به شکست منتهی می‌شود. گام نخست مهارت حل مسئله شناخت خود است که در مهارت خودآگاهی به آن پرداخته می‌شود.
حل مسئله مهارتی است که می‌توان آن را آموخت و بکار بست. حل مسئله مستلزم چند فعالیت است. ابتدا باید مشکل را به دقت تعریف کنیم، و سپس راه‌حل‌های متفاوت حل مشکل را مطرح کرده و مورد بررسی قرار دهیم. در نهایت، مناسب‌ترین و موثرترین راه حل را انتخاب و اجرا کنیم.
مفاهیم کلیدی در حل مساله:
- حل مسئله منعکس کننده رویکرد مثبت نسبت به زندگی است.
- حل مسئله نقطه مقابل درماندگی محسوب می‌شود.
- حل مسئله یک فرآیند است نه نتیجه!
- حل مسئله فرآیندی تجویزی است که در موارد گسترده زندگی شخصی، خانوادگی، تحصیلی، شغلی و اجتماعی کاربرد دارد.
برخورداری از توانایی لازم برای حل موفقیت آمیز مسایل موجب می‌شود اعتماد به نفس بیشتر شده و احساس ارزشمندی بیشتری پیدا کنیم. ولی اگر فاقد مهارتهای لازم برای حل مسایل باشیم یا از روش‌های نامناسب و معیوب برای حل مسایل خود استفاده نماییم، در سازگاری با محیط اطرافتان دچار مشکل شده و بهداشت روانی ما تهدید خواهد شد. کسب مهارت حل مسئله ما را قادر می‌سازد تا به طور سازنده با مشکلات زندگی برخورد کنیم.
در ادامه، ویدئوی زیر به توضیح مختصر مهارتهای حل مسئله (بعنوان مهارت هفتم از مهارتهای دهگانه زندگی) پرداخته و کاربردها و سودمندی‌های این مهارت در زندگی خانوادگی، تحصیلی، و شغلی را بیان می‌دارد:
(در صورت جذابیت و علاقمندی به موضوع، مطلب را برای دیگران نیز بازنشر فرمایید).
کانال #دکترامیرمحمدشهسوارانی
TELEGRAM:
https://t.me/DrAmirMohammadShahsavarani
INSTAGRAM:
http://bit.ly/IPBSES-Institue
