آزمون‌های خودسنجی (خودگزارش‌دهی) در پژوهش و درمان

آزمون‌های خودسنجی (خودگزارش‌دهی) در پژوهش و درمان htpps://localhost/rozamand

فهرست مطالب

آزمون‌های خودسنجی (خودگزارش‌دهی) در پژوهش و درمان

Self-Report Questionnaires (SRQ)

آزمون های خودسنجی
آزمون های خودسنجی روانشناسی، جامعه شناسی، صنعتی-سازمانی
htpps://ipbses.com

 

مقدمه

تاکنون، عمده روش­‌های سنجش در روانشناسی و علوم اجتماعی بر اساس آزمون‌های خودسنجی (خودگزارش‌دهی) بنا شده‌اند. به این معنا که شرکت‌کنندگان و آزمودنی­‌ها، خود اقدام به پاسخگویی به سوالات نموده و ارزیابی به عهدۀ خود پاسخگویان است.

علی رغم حجم وسیع پژوهش­‌هایی که در این زمینه و با استفاده از این ابزارها صورت گرفته، مولفان به طور عمده بر این عقیده اند که حتی اگر فرد دارای سوگیری خودآگاه به دلیل منافع ثانوی نباشد، به احتمال زیادی به طور ناخودآگاه میلی به بهتر و یا بدتر نشان دادن خود دارد.

به همین دلیل، اعتبار نتایج چنین ابزارهایی همیشه با نوعی از ابهام مواجه بوده است، زیرا وجود و میزان چنین سوگیری­‌هایی در پاسخ‌­های افراد غیر قابل سنجش و کنترل بوده است. همچنین، جهت سوگیری (مثبت یا منفی) در طول زمان حتی در یک فرد هم ممکن است تغییر نماید

روش‌­های خودگزارش­‌دهی، بر اساس چک لیست­‌هایی هستند که در آنها از پاسخ دهندگان خواسته می­‌شود رخدادهایی را که تجربه کرده‌­اند بر اساس لیستی استاندارد انتخاب نموده و یا شدت آنها را بیان نمایند. در فرم­‌های خودگزارش­‌دهی، انتخاب یا حذف رخدادهای مرتبط با سازه/متغیر مورد سنجش بر عهدۀ خود پاسخگویان است. فرم­‌های خودگزارش‌دهی به عنوان مواردی ذهنی تلقی شده و احتمال سوگیری پاسخ دهنده در آنها بالاست.

یکی دیگر از مشکلات فرم­‌های خودگزارش­‌دهی، عدم تفاهم پژوهشگران و شرکت کنندگان با هم بر سر تعریف، نمودها، و معنای سازۀ مورد سنجش است. افزون بر این، اتکای بسیار بر چک لیست­‌های خودگزارش‌دهی ارزشیابی زمینه‌­ها و ویژگی­‌های عینی یک رخداد خاص را با مشکل مواجه نموده است.

 

قالب آزمون‌های خودسنجی

شکل رایج آزمون‌های خودگزارش‌دهی بصورت مداد و کاغذی و یا فهرست‌هایی چاپ شده بصورت فرم/دفترچه است. امروزه بواسطه پیشرفت تکنولوژی، فرم‌های نرم‌افزاری آنلاین، آفلاین، و حتی بصورت اپلیکیشن گوشی‌های هوشمند ارائه شده‌اند. برای استفاده از نسخه‌های نرم‌افزاری آزمون‌های روانشناسی بخش سیستم‌های سنجش کامپیوتری را ملاحظه فرمایید.

 

انواع معروف آزمون های خودسنجی (خودگزارش‌دهی)

نمونه‌های متعدد و معروف فرم‌های خودگزارش‌دهی شامل SCL-90-R، GHQ-28، MMPI-2، MCMI-III، CPI، NEO-PI-R، NEO-FFI-R، Jackson-5، مقیاس استرس پلیس ایران (IPSS)، پرسشنامه استرس/فرسودگی شغلی HSE، مقیاس درجه بندی سازگاری مجدد اجتماعی (SRRS)، پرسشنامه سبک‌های رفتاری به هنگام استرس  (SUS)، پرسشنامه استرس شغلی اسیپو (OSI-R) می باشند.

سایر موارد شامل چک لیست اختلال استرس پس از سانحه – نسخه غیرنظامی (PCL)، پرسشنامه تنش های محیط کار (WES)، پرسشنامه مقابله با استرس (CISS)، پرسشنامه استرس شغلی اسپیلبرگر، پرسشنامه راهبردهای مقابله ای (CRI)، پرسشنامه استرس هوانوردی، STAXI-II، NAS-PI، پرسشنامه پرخاشگری AQ، پرسشنامه هوش هیجانی بار-اُن، IRQ/CIRQ، MBTI، پرسشنامه شخصیت آیزنک (EPQ)، پرسشنامه افسردگی کودکان و نوجوانان CADS، پرسشنامه افسردگی بک (BDI-I & II)، پرسشنامه ناامیدی بک، پرسشنامه ناامیدی کازدین هستند.

 

نکات مهم در انتخاب آزمون‌های خودسنجی (خودگزارش‌دهی)

پیش از هر چیز، لازم است یادمان باشد آزمون‌های خودسنجی (خودگزارش‌دهی) تنها ابزارهایی برای افزایش دقت و کمک به تصمیم گیری متخصصان روانشناسی، جامعه شناسی، و منابع انسانی (حوزه های صنعتی و سازمانی) است، نه ملاک تصمیم گیری متخصصان. مهمترین عامل برای تصمیم گیری متخصص، قضاوت بالینی و دانش و هنر وی در امر ارزیابی/ارزشیابی است.

اولین نکته مهم در انتخاب آزمون‌های خودسنجی (خودگزارش‌دهی)، تناسب این آزمون ها با اهداف فعالیتی غربالگری، سنجش، تشخیص، و یا درمان است. به این معنا که در گام نخست لازم است دریابیم ابزار مورد استفاده ما مربوط به جامعه مورد نظر می باشد. پرسشنامه های بالینی (همچون MCMI، MMMPI، و …) مربوط به افرادی هستند که حداقل ظنّ تشخیصی متخصص روانشناسی/روانپزشکی بر اختلالی روانی بوده و سپس برای اطمینان دقیق تر از این ابزارهای استفاده می شود.

نکته دوم اعتبار درونی و بیرون ابزار است که شامل همگرایی با سازه نظری و مشابهت با سایر ابزارها در سنجش سازه نظری مورد نظر است. منظور از سازه نظری، آن مفهوم، کیفیت، ویژگی، خصلت، و یا صفتی است که به دنبال سنجش آن هستیم.

نکته سوم، تبلیغات در مورد پرسشنامه ها است. بسیاری از آزمون‌های خودسنجی (خودگزارش‌دهی) امروزی، بیشتر حاصل دسترنج تاجران حوزه منابع انسانی و روانشناسی بوده و هیچ گونه سندی دالّ بر صحت آنها نیست. ساده ترین روش، بررسی تعداد مقالات موجود در مورد کاربرد این ابزارها در سایت های علمی بین الملل همچون PubMed و ScienceDirect است. ابزارهایی همچون DISK، Wave، HTPI و تقریباً تمامی پرسشنامه هایی که مدعی سنجی خصوصیات مدیران و کارکنان برتر هستند، جزو این دسته قرار می‌گیرند.

نکته چهارم همخوانی آزمون با جامعه مورد بررسی است. بسیاری از آزمون‌های خودسنجی (خودگزارش‌دهی) تنها بر روی دانشجویان روانشناسی اجرا و هنجاریابی شده اند و حتی موارد فارسی آنها نیز به همین صورت بوده است. در عنی حال، گروه سنی، گروه شغلی، و مسایل زبانی/نژادی نیز در تفسیر نتایج به طور کامل تاثیرگذار هستند.  

در ادامه برخی از آزمون‌های خودسنجی (خودگزارش‌دهی) جدید معرفی شده‌اند:

 

پرسشنامه سواد سلامت مراکز درمانی (HLHO-10)

 

مقیاس سنجش هیجان تیم ورزشی (SporTERS)

 

مقیاس شخصیت تیم ورزشی (STPS)

 

مقیاس استرس ادراکی(PSS)

 

پرسشنامه فشار روانی پسوریازیس (I-BOP)

 

مقیاس نگرش کمک (HAS) : ارزیابی نوع‌دوستی و رفتار سودمند اجتماعی

 

پرسشنامه RIBS: رفتار ایده پردازانه بعنوان پایه خلاقیت

 

مقیاس شخصیت حساس (HSPS)

 

پرسشنامه خلق و خوی بزرگسالی (ATQ)

 

پرسشنامه شخصیت ۶۰ML7

 

مقیاس اضطراب اجتماعی لیبوویتز (LSAS)

 

پرسشنامه اضطراب اجتماعی بزرگسالان (SAQ-A30)

 

پرسشنامه تجارب منفی کودکی (ACE-IQ)

 

پرسشنامه موفقیت خلاقانه (CAQ)

 

پرسشنامه سرمایه روانشناختی (PCQ-24)

 

مقیاس آزاد اندیشی فعال (AOT)

 

پرسشنامه غنای روانشناختی زندگی (PRLQ)

 

مقیاس مطلوبیت اجتماعی مارلو-کرون (MCSDS)

 

پرسشنامه سبک تفکر عقلانی/تجربی (REIm)

 

پرسشنامه شخصیت تاریک پولهاس (D3)

 

شاخص شدت بیخوابی (ISI)

 

آزمون سنجش خلاقیت بزرگسال (ATTA)

 

مقیاس باورها و نگرش‌های نادرست به خواب (DBAS)

 

پرسشنامه فراشناخت-30 (MCQ-30)

 

پرسشنامه آلکسی تمیمیا پرت (PAQ)

 

پرسشنامه شخصیت خودشیفته (NPI)

 

مقیاس خودآگاه هیجانی (ESAS)

 

مقیاس دشواری‌های تنظیم هیجانی (DERS)

  

  

پرسشنامه سبک تنظیم هیجانی (ERQ)

 

مقیاس شخصیت نوروساینس عاطفی (ANPS)

 

✅(در صورت جذابیت و علاقمندی به موضوع، مطلب را برای دیگران نیز بازنشر فرمایید).

  ?کانال تلگرام ??????? https://t.me/DrAmirMohammadShahsavarani

 

در صورت وجود هرگونه پرسش و نیاز به همراهی در این زمینه، می‌توانید از طریق فرم زیر با ما تماس بگیرید.

  [everest_form id=”166″]