پژوهشگران دانشگاه فاو او هلند، و دانشگاه آکسفورد انگلستان در یک پژوهش مروری مشترک به بررسی سازههای تکاملی نظریه توطئه در ذهن افراد باورمند به این نظریات پرداختند.
رئوس مطالب این نوشتار به شرح زیرند:
الف)
- تعریف رایج برای نظریه توطئه، این تفکر اتهامآمیز است که گروه از کنشگران اجتماعی توافقی پنهانی با یکدیگر دارند تا برخی اعمال و انجام داده و به اهدافی خلاف مصلحت جمع برسند.
- علی رغم این دیدگاه که باور به نظریه توطئه مرضی است، پیمایشها نشان دادهاند بین ۳۷% تا ۴۹% مردم به این نظریهها باور دارند.
- طبق فرضیه محصول جانبی، سازههای تکاملی نظریه توطئه ناشی از کارکرد سازوکارهای شناختی با اهداف گوناگون هستند.
- الگوهای شناختی دخیل در فرضیه محصول جانبی شامل ادراک الگوهای توهمی (بیش بینی احتمال وقوع رخدادها، قرینهیابی اشتباه، ارتباطسازی بیش از اندازه بین متغیرهای نامربوط)، شناسایی عامل (همراستا با نظریه ذهن، تلقی بیش از حد قدرت دستهای پنهان، تمایلات شیطانی و ظرفیت پیشبینی و کمبینی نقش خطای انسانی، و تصادف)، مدیریت ریسک (بیش از حد بزرگ کردن مخاطرات کوچک)، و شناسایی متحدان (به اشتباه افرادی را همدست تلقی کردن) هستند.
- طبق فرضیه توطئهانگاری سازگارانه، سازههای تکاملی نظریه توطئه الگوهای سازگارانه ذهن اتحادگرای انسان است که برای هشدار دادن به اجداد ما در زمینه خیانت و انجام اقدامات لازم برای دفاع در برابر این تهدیدها تکامل یافته است.
ب)
- ابعاد مورد بررسی در فرضیه توطئهانگاری سازگارانه شامل پیچیدگی (ترکیب چندین سازه و سیستم شناختی/ادراکی)، جهانشمولی (در همه جوامع انسانی دیده میشود)، خاص یک موضوع بودن (سوابق درستی برخی از نظریههای توطئه)، تعاملی بودن (ترکیب نقش چندین عامل و متحد پنهانی برای نابودی دیگران)، سودمندی (سرعت بالای سیستم شناختی توطئهیابی)، و کارکردی بودن (افزایش شانس بقا با حذف عوامل خطرآفرین احتمالی) هستند.
- عاملهای تحریککننده سازههای تکاملی نظریه توطئه در افراد شامل درگیریهای درونگروهی و بین گروهی؛ عدم اطمینان، ترس، رخدادهای اجتماعی استرسزا؛ تفاوت در قدرت؛ و تفاوتهای فردی هستند.
- نتایج و بروندادهای سازههای تکاملی نظریه توطئه شامل خشم، رفتارهای اعتراضی، خصومت، خشونت، بنیادگرایی، و پاسخهای اجتنابی همچون ترس، انزوای اجتماعی، و اجتناب تنظیمشده هستند.
پ)
- سازههای تکاملی نظریه توطئه بین خردهگروههای ضعیف و آسیبپذیر جامعه بیشتر است، زیرا آسیب اتحادیههای پنهانی برای گروههای غالب قطعاً کمتر خواهد بود.
- در سیستمهای اقتدارگرای دیکتاتور که اقتصاد و سیاست انحصاری است، احتمال وقوع یک انقلاب خونین بسیار بیش از سیستمهای دموکراتیک مبتنی بر رایگیری و پارلمان است. به همین دلیل سازههای تکاملی نظریه توطئه در ذهن مردم و مسئولان این کشورها بسیار فعالتر است.
- از منظر آسیبشناسی روانی، افرادی که از نظر سازههای تکاملی نظریه توطئه، بسیار فعالتر از دیگرانند، بطور معمول رگههای اسکیزوفرنی پارانویید و یا تشخیص قطعی اختلال شخصیت پارانویید، اختلال هذیانی و یا اختلال اسکیزوفرنی پارانویئد را دارند.
Conspiracy Theories: Evolved Functions and Psychological Mechanisms
Abstract
Belief in conspiracy theories—such as that the 9/11 terrorist attacks were an inside job or that the pharmaceutical industry deliberately spreads diseases—is a widespread and culturally universal phenomenon.
Why do so many people around the globe believe conspiracy theories, and why are they so influential? Previous research focused on the proximate mechanisms underlying conspiracy beliefs but ignored the distal, evolutionary origins and functions.
We review evidence pertaining to two competing evolutionary hypotheses: (a) conspiracy beliefs are a by-product of a suite of psychological mechanisms (e.g., pattern recognition, agency detection, threat management, alliance detection) that evolved for different reasons, or (b) conspiracy beliefs are part of an evolved psychological mechanism specifically aimed at detecting dangerous coalitions.
This latter perspective assumes that conspiracy theories are activated after specific coalition cues, which produce functional counterstrategies to cope with suspected conspiracies. Insights from social, cultural and evolutionary psychology provide tentative support for six propositions that follow from the adaptation hypothesis.
We propose that people possess a functionally integrated mental system to detect conspiracies that in all likelihood has been shaped in an ancestral human environment in which hostile coalitions—that is, conspiracies that truly existed—were a frequent cause of misery, death, and reproductive loss.
Keywords
conspiracy theories, evolutionary psychology, coalitions, adaptation, by-product
لینک منبع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر (further reading)