از دیرباز فعالیت بدنی و ورزش و تاثیرات آن بر سلامتی محرز بودهاند. تعریفهای متعددی از ورزش صورت گرفته که حسب تخصص و حوزههای پژوهش و عمل متفاوتند. بطور کلی در حوزههای روانی-اجتماعی بویژه روانشناسی ورزش، بعنوان معیاری برای پژوهش، آن فعالیت بدنی ورزش محسوب میشود که حداقل ۴ بار در هفته، و هر بار به مدت حداقل ۴۰ دقیقه باشد که در آن ضربان قلب به حد مشخصی رسیده، فعالیت بالاتر از حد متوسط باشد و حداقل ۲۰ دقیقه پیاپی فرد حین اجرای فعالیت عرق بریزد.
✅نکته بسیار مهم در فعالیت ورزشی انطباق آن با توانمندی بدنی و محدودیتهای جسمانی، زمان در دسترس، امکانات مورد نیاز برای آن فعالیت ورزشی و نیز میزان قرابت و همخوانی آن فعالیت ورزشی با تیپ شخصیتی و خصوصیات روانشناختی فرد است.
??دستهبندی فعالیتهای ورزشی
فعالیتهای ورزشی را میتوان حسب ورزش آماتور و حرفهای بطور کلی طبقهبندی نمود. ملاکهای عام حرفهای/آماتور بودن فعالیت ورزشی اهداف مالی و نیز مدت زمان ورزش در هفته هستند. در صورت تمایل به دستهبندیهای دیگر، ورزشهای گروهی (تیمی) در برابر ورزشهای انفرادی، ورزشهای همگانی در برابر ورزشهای تخصصی، ورزشهای رزمی در برابر ورزشهای غیر رزمی و … قابل نام بردن هستند. برخی فعالیتهای ورزشی صرفاً متمرکز بر تقویت بدنی و زیستی هستند در حالیکه در نقطه مقابل، ورزشهای رزمی و دفاع شخصی (همچون آیکیدو، وینگچون، تایچی) تاکید بسیاری در پرورش روحی و افزایش تحمل و صبر (کفّ نفس) در کنار افزایش توان جسمانی دارند.
??اهداف و انواع ورزش
اهداف مختلفی در ورزش قابل تصورند که مهمترین آنها حفظ/افزایش توان بدنی و کمک به کاهش سرعت روند پیری هستند. در عین حال، فعالیتهای ورزشی به سبب بهبود فعالیت دستگاه قلبی-عروقی در کنار افزایش توان دستگاه اسکلتی-عضلانی، کمک شایانی به کاهش بیماریهای مزمن دوران میانسالی و سالمندی مینمایند. نکته بسیار مهم در ورزش و تاثیرات آن، استمرار و روزمرگی آن است. پژوهشهای مربوطه نشان دادهاند که در صورتی که در هفته ۴ بار و یا بیشتر، ورزش در حد فشار متوسط انجام شود، به کاهش انواع بیماریهای جسمانی و روانشناختی و افزایش طول عمر کمک شایانی مینماید.
??ورزش در سلامت روانشناختی
در کنار سودمندیهای ورزش برای سلامت بدنی و طول عمر، پژوهشهای متعددی نشانگر سودمندی ورزش برای پیشگیری از انواع بیماریهای روانی، کمک به درمان بیماریها روانی، کاهش میزان و دوره درمانهای روانی (بویژه کاهش مصرف دارو) و نیز کاهش احتمال عود مجدد این مشکلات است. بعنوان اصلیترین شاخص، ورزش بدلیل کاهش استرس اکسیداتیو، کمک بسیار مهمی به کاهش استرس، اضطراب، اختلالات خلقی، خشونت، اعتیاد و سوءمصرف مواد، اعتیاد به فضای مجازی و محدود ساختن تنشهای خانوادگی و بهبود تعاملات همسران و والدین با فرزندان میشود.
تحقیقات بسیاری نشانگر نقش ورزش در بهبود خودانگاره، خودپنداره، رضایت از زندگی، و تصویر خود در افراد بویژه نوجوانان و زنان است. ورزشهای رزمی بویژه دفاع شخصی (نظیر وینگچون و آیکیدو) کمک شایانی به افزایش اعتماد به نفس زنان و دختران در جامعه و افزایش حضور و مشارکت آنها در بهرهوری اجتماعی و سازمانی کرده است.
ورزشهای مراقبهای همچون ذن، تایچی، چیگونگ و یوگا بویژه برای سالمندان و بیماران در کاهش مشکلات جسمانی، کاهش درد، افزایش خودکارآمدی، افزایش اعتماد به نفس، افزایش دامنه حرکات بدنی و بهبود سیستم ایمنی نقش عمدهای دارند.
??ورزش در حوزههای صنعتی و سازمانی
ورزش و تاثیرات آن در حوزه روانشناسی صنعتی و سازمانی، طب کار، مدیریت منابع انسانی و رفتار سازمانی جایگاه بسیار مهمی دارد. ورزش منظم کارکنان، در کنار کاهش ریسک بیماریهای جسمانی (بویژه انواع سکته، مشکلات ستون فقرات، اختلالات درد مزمن، و …) به شکل نیرومندی استرس شغلی و فرسودگی شغلی کاهش میدهد.
اهمیت ورزش در کاهش غیبت و کاهش هزینههای درمانی در سازمانها تا جایی است که بسیاری از سازمانهای پیشرو در کشورهای اروپای غربی، امریکای شمالی، و ژاپن بخشی از فضای سازمان را به سالن ورزش اختصاص داده و بعنوان بخشی از وظایف شغلی روزانه، برای کارکنان حضور در باشگاه را اجباری ساختهاند.
نیز، در اروپای غربی و اروپای شمالی، بعنوان پاداش و جایزه، به کارکنان بلیتهای استفاده از مجموعههای ورزشی خارج از سازمان داده میشود که طبق پژوهشهای طولی و مقطعی، منجر به کاهش موثر تنشهای روانی و رفتاری کارکنان و بهبود رفتار شهروندی سازمانی شده است.
??ورزش در جامعه
در حوزههای اجتماعی نیز، ورزش و تاثیرات آن علاوه بر افزایش همبستگی اجتماعی، منجر به تشویق فعالیتهای سودمند اجتماعی، کاهش نابرابریهای اجتماعی، افزایش فرصت برای گروههای اقلیت اجتماعی (بویژه افراد دارای محدودیتهای جسمانی)، و بالارفتن مشارکت در فعالیتهای خیریه میشود.
??ویدئوی زیر به طور خلاصه به بررسی فعالیتهای ورزشی از دیدگاه روانشناسی پرداخته است??
(در صورت جذابیت و علاقمندی به موضوع، مطلب را برای دیگران نیز بازنشر فرمایید).
کانال #دکترامیرمحمدشهسوارانی
TELEGRAM:
https://t.me/DrAmirMohammadShahsavarani
INSTAGRAM:
دیدگاهتان را بنویسید