سندرم خستگی بهاری: رخوت نوروزی

پدیده و یا سندرم خستگی بهاری springtime lethargy که به آن spring fatigue هم گفته می شود نوعی حالت خستگی و خمودگی exhaustion است که در آغاز فصل بهار گریبانگیر تعداد زیادی از ما می شود. سندرم خستگی بهار که علی رغم تازگی مادر طبیعت و انتظار همگی ما از خلق گشاده و مثبت، موضوعی گیج کننده است.

به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، پدیده سندرم خستگی بهاری با وجودی که یک بیماری یا سندرم syndrome  محسوب نمی شود، اما برای پزشکان بسیار آشنا می باشد. به هم ریختگی بایوریتم های طبیعی ما با توجه به تغییرات زاویه گردش زمینه به دور خورشید، تغییر زاویه تابش آفتاب و نیز تغییر در ساعات روشنایی روز ایجاد می شود، عامل اصلی این خستگی در فصل زیبای بهار به شمار می آید.

این وضعیت سندرم خستگی بهاری یا فرورفتگی بهاری یک شرایط فیزیولوژیک physiological condition است که در پایان فصل زمستان و آغاز فصل بهار اتفاق می افتد. این شرایط باعث کاهش انرژی hypoenergia، خستگی fatigue، بی خوابی insomnia و کاهش تمرکز attention-deficit می شود. این شرایط به دلیل تغییرات در ساعت بیداری و خواب، تغییر در نور و هوا و تغییرات هورمونی hormonal change در بدن رخ می دهد. بسیاری از افراد در بهار با این شرایط روبرو می شوند، اما عادت به نور و هوای جدید و روشن تر و استفاده از رژیم غذایی سالم می تواند به کاهش آن کمک کند.

سندرم خستگی بهاری معمولاً در چند هفته اول بهار ادامه دارد، اما با رعایت رژیم غذایی سالم healthy diet، فعالیت بدنی physical activity، خواب کافی و مدیریت استرس stress management، می توان آن را کاهش داد. در صورتی که علائم خستگی بهاری شدید باشد و برای مدت زیادی ادامه داشته باشد، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

تعریف وضعیت سندرم خستگی بهاری

طبق تعریف متخصصان، وضعیتی که از آن به عنوان سندرم خستگی بهاری یاد می شود شامل یک حالت خستگی، کاهش سطح انرژی، و یا حتی حالت های افسردگی depression است. دلیل خستگی بهار هنوز به درستی مشخص نشده است. طبق برخی پژوهش ها، خستگی در بهار ممکن است به دلیل یک واکنش طبیعی بدنی نسبت به تغییرات محیطی همچون طول مدت روز، زاویه تابش خورشید، و تغییر دمای محیط باشد.

به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس انستیتو رزا مایند IPBSES، در عین حال ممکن است در برخی از افراد وضعیت خستگی بهاری ناشی از یک وضعیت طبی medical condition همچون آلرژی allergy و یا اختلال خلقی فصلی معکوس reverse seasonal affective disorder باشد.

علل ایجاد وضعیت سندرم خستگی بهاری

همانطور که پیشتر شرح آن رفت، سندرم خستگی بهاری یک بیماری و یا اختلال نیست. بلکه بیشتر به نوعی تغییرات هموئوستاتیک homeostatic change در راستای سازگاری adaptation و انطباق adjustment با وضعیت محیطی جدید محسوب می شود. سندروم خستگی بهاری معمولاً به دلیل تغییرات فصلی در دما، نور خورشید و طول روز و شب ایجاد می شود. برخی از علل این خستگی عبارتند از:

· تغییر در ساعات خواب و بیداری	· کاهش سطح سروتونین (ناقل عصبی خوشحالی)
· کاهش فشار خون	· عدم تأمین کافی از مواد مغذی ضروری مانند آهن، ویتامین B12 و فولات
· استرس و اضطراب	· عدم فعالیت بدنی مناسب
· کاهش سطح ویتامین D در بدن	· افزایش تعریق
· بیماری های زمینه ای	· آلرژی فصلی
· اختلال عاطفی فصلی معکوس	· تغییرات هورمونی فصلی

شیوه های درمان سندرم خستگی بهاری

در نظر داشته باشید، برای درمان خستگی در بهار، لازم است ابتدا به پزشک داخلی مراجعه فرمایید تا از نظر وضعیت تعادل درونی خود اطمینان حاصل نمایید. در کنار راهکارهای طبی و توصیه های پزشکی اختصاصی برای شما، با استفاده از موارد زیر برای درمان سندرم خستگی بهاری، می توانید زودتر بر این مسئله غلبه یابید:

الف) دریافت نور کافی آفتاب:

یکی از بهترین استراتژی های مقابله با اختلالات خلقی فصلی  seasonal affective disorderو نیز سندروم خستگی بهاری نور درمانی phototherapy است. بهترین منبع نوری برای درمان خستگی در بهار، خورشید است. سعی کنید طی روز حداقل 30 الی 45 دقیقه در معرض تابش مستقیم آفتاب عالمتاب قرار بگیرید.

ب) استراحت کافی:

بهتر است در فصل بهار بیشتر استراحت کنید و سعی کنید به شکل منظم خوابیده و بیدار شوید.

پ) مصرف غذاهای سالم:

از مصرف غذاهای سالم healthy food و غنی سازی رژیم غذایی خود با سبزی و میوه های تازه اطمینان حاصل کنید.

ت) ورزش منظم برای درمان خستگی بهاری:

ورزش روزانه منظم regular daily exercise می تواند به شما کمک کند تا انرژی بیشتری داشته باشید و احساس خستگی کمتری کنید.

ث) مصرف ویتامین D:

مصرف ویتامین D می تواند به شما کمک کند تا بهبود بخشیده به سطح انرژی خود باشید.

ج) کاهش استرس:

سعی کنید تا استرس و اضطراب خود را کاهش دهید و با روش های مختلف، مانند ماساژ، یوگا و تمرین های تنفسی، برای آرامش بیشتر از آنها استفاده کنید.

چ) مصرف قهوه و چای:

مصرف قهوه و چای به ویژه چای سفید white tea می تواند به شما کمک کند تا انرژی بیشتری داشته باشید.

ح) مصرف مکمل های مغذی در درمان سندرم خستگی بهاری:

مصرف مکمل های مغذی، مانند فولیک اسید و آهن، می تواند به شما کمک کند تا بهبود بخشیده به سطح انرژی خود باشید.

روش های پیشگیری از سندرم خستگی بهاری

خستگی در بهار ممکن است برای همه ما پیش آید. گاه ممکن است همچون آلرژی فصلی همه ساله به آن دچار شویم و گاه ممکن است فقط یکبار در زندگی آن را تجربه نموده و یا اصلاً دچار آن نگردیم. به گفته دکتر امیر محمد شهسوارانی عصب روانشناس IPBSES، برای پیشگیری از خستگی بهاری، می توانید از روش های زیر استفاده کنید:

الف) مصرف غذاهای سالم:

منظور از غذاهای سالم سبک و رژیم غذایی سالم است. در این میان رژیم غذایی مدیترانه ای و رژیم غذایی اوکیناوایی جزو موارد بسیار محبوب برای سلامت بدن، افزایش طول عمر، و کاهش بیماری ها به شمار می آیند.

ب) مصرف مکمل های مغذی:

مصرف مکمل های غذایی برای جبران ریز مغذی ها و نیز پیش سازهای اساسی بدن همچون اسید فولیک و آهن، می تواند به شما کمک کند تا بهبود بخشیده به سطح انرژی خود باشید.

پ) رعایت رژیم غذایی مناسب:

رعایت رژیم غذایی مناسب و متنوع، به ویژه محدودیت در دریافت کالری calorie restriction باعث افزایش انرژی و کاهش خستگی شما در فصل زیبای بهار خواهد شد.

ت) ورزش روزانه و منظم:

ورزش منظم روزانه هم در درمان و هم در پیشگیری از خستگی در بهار می تواند به شما کمک کند. دلیل اهمیت فعالیت های بدنی ورزشی روزانه این است تا شما سطح انرژی بیشتری داشته باشید و احساس خستگی کمتری کنید.

ث) استراحت کافی به منظور پیشگیری از سندرم خستگی بهاری:

بهتر است در این فصل بیشتر استراحت کنید و سعی کنید به شکل منظم خوابیده و بیدار شوید. تنظیم چرخه خوابی و بیداری به ویژه در بهداشت خواب کمک شایانی به کاهش مشکلات خلقی می نماید.

ج) مدیریت استرس:

سعی کنید تا استرس و اضطراب خود را کاهش دهید و با روش های مختلف، مانند ماساژ، یوگا و تمرین های تنفسی، برای آرامش بیشتر از آنها استفاده کنید.

چ) مصرف مواد محرک:

مصرف مواد محرک، مانند قهوه، چای ماسالا (مصالح) و چای سفید، می تواند به شما کمک کند تا انرژی بیشتری داشته باشید. اما باید به مقدار مصرف آنها توجه کنید و از مصرف زیاد آنها خودداری کنید. همچنین مصرف عصاره گیاه جینکو بیلوبا Ginko Biloba نیز می تواند در افزایش سطح هوشیاری شما و پیشگیری از سندرم خستگی بهاری کمک کننده باشد.